Po prawo, po lewo, po równo

pl.123rf.com

Zadziwia mnie popularność wyrażeń po prawo, po lewo. Stanowią one przecież błędne skrzyżowanie wyrażeń: na lewo/na prawo oraz po lewej/po prawej stronie.

Zupełnie inaczej sprawa wygląda z wyrażeniem po równo, które przez wiele osób niesłusznie traktowane jest jako błędne.

Przyimek po w związkach oznaczających sposób łączy się przecież z celownikiem: postępować po bożemu, wchodzić po jednemu. Występuje także w postaciach: po cichu, po ludzku, po prostu. Wynikałoby z tego, że jeżeli dzielimy to po równemu lub po równu. Jednak mówimy dzielić po równo i taka forma jest akceptowana. Dlaczego?

Musimy pamiętać, że właściwością przyimków jest uściślanie znaczeń. Np. krople nasercowe czy środki przeciwbólowe są dokładniejsze niż krople sercowe, środki bólowe. Tak samo jest z wyrażeniem po równo. Przyimek po wskazuje w tym wypadku, że podział dotyczy wielu osób. 

Po równo stanowi także analogię do aprobowanych przez język konstrukcji: po litrze wody, po kawałku ciasta, po cukierku. 

Ciekawostką jest fakt, że w słowniku wileńskim występowało hasło porówno (pisane łącznie), które znaczyło 'po równej części'.

Uwikłanie, Zygmunt Miłoszewski

 

„Nie ma złych, są tylko uwikłani”.

Terapia grupowa. Czworo pacjentów, jeden terapeuta. Każdy z nich ugina się pod ciężkim bagażem doświadczeń. Spotkania mają im przynieść ulgę. Jednemu z nich przynoszą…. Wieczną ulgę.

W budynku wynajmowanym przez szanowanego psychiatrę, w czasie jednej z sesji terapeutycznych dochodzi do morderstwa. Mężczyzna, jeden z pacjentów, wyjątkowo doświadczony przez los, zostaje znaleziony z rożnem kuchennym wbitym w … oko. Początkowo dla prokuratora zajmującego się tą sprawą, Teodora Szackiego, sprawa jest jasna: motyw rabunkowy. Złodziej przypadkowo natknął się na mężczyznę i nie chcąc pozostawić świadka – zadał śmiertelny cios. Wszystko nawet trzymałoby się kupy, gdyby nie fakt, że sesje terapeutyczne przypominały, hmmm… spotkania sekty? Pacjenci, realizując teorię ustawień Hellingera wcielali się w członków rodziny wytypowanej osoby. Silne pole wytwarzane przez ustawienie sprawiało, że każdy z obecnych na terapii nie tylko wcielał się w wytyczoną mu rolę. On stawał się osobą, którą miał przedstawiać! Niemożliwe? Nie to jest najdziwniejsze. Dzień przed morderstwem, ustawienie dotyczyło zabitego. Podczas sesji wyszły na jaw rodzinne sekrety, które dla dobra wszystkich powinny pozostać tajemnicą. Czyżby pole było tak silne, a rodzinne konflikty tak wyraźne, że podczas ustawień jeden z pacjentów opętany „ustawieniem” zapragnął śmierci towarzysza? Sprawa nie jest taka prosta, zwłaszcza, że nadzwyczaj dokładnie interesują się nią dawne służby UB. Czy zamordowany miał z nimi coś wspólnego? Dlaczego nagrywał każdą chwilę swojego życia? Co oznacza ciąg cyfr uparcia pojawiający się w pamiątkach po zabitym? I co z tym wszystkim ma wspólnego jego zmarła przed laty córka?

Genialna, trzymająca w napięciu intryga, ironiczne, pełne dobrego poczucia humoru dialogi, nowatorski wątek, utrzymana na wysokim poziomie akcja, a zakończenie? Całkowicie zwala z nóg. Z bijącym sercem rozgryzamy razem z prokuratorem Szackim przyczyny zabójstwa. Do samego końca wydaje nam się, ze tkwimy w ślepej uliczce. Każdy jest podejrzany, a jednocześnie każdy ma alibi. Jednak ktoś musiał zabił. W tej sprawie musimy pamiętać, że „Nie ma złych, są tylko uwikłani”.

Na kanwie powieści powstał genialny film, z nieco zmienioną fabułą:

Krypta

Każdy zapewne zna mit o królu Midasie, który jednym dotykiem zamieniał wszystko w złoto. Otrzymał ten dar na własne życzenie. Jednak szybko zorientował się, jaką głupotę popełnił: groziła mu śmierć głodowa, ponieważ pokarm również ulegał przemianie. Przed śmiercią zostawił jednak ogromne skarby, tak przynajmniej głosił mit. W tym wypadku okazał się on prawdą.

Dwójka małych dzieci, bawiących się u podnóży Neapolu dotarła do ogromnej jaskini, w całości pokrytej złotem. W centralnym punkcie znajdował się posąg kobiety, która również była ze złota. Czyżby to córka króla Midasa? Dziewczynka i chłopiec wówczas na własne oczy widzieli, jak goniący ich mężczyzna po dotknięciu skarbów sam przemienił się w złoto! Czyżby dotyk Midasa był prawdą? Dzieci dorastały z myślą o powrocie do jaskini i zabraniu skarbów. Chęć posiadania ogromnego bogactwa sprawiła, że byli gotowi dosłownie na wszystko, aby znowu odnaleźć jaskinię. Legenda głosiła, że tylko starożytne urządzenie skonstruowane przez Archimedesa może ich doprowadzić do skarbów. Tylko jak je zdobyć? Wystarczy pomoc sławnego inżynieria i pani doktor specjalizującej się w starożytnej Grecji. A co jest najlepszą zachętą? Oczywiście szantaż. I takim sposobem inżynier Tayler Locke i dr Stacy Benedict podejmują walkę z czasem i starożytnymi łamigłówkami aby spełnić żądania porywaczy i  uwolnić swoich bliskich. Czy uda im się przechytrzyć słynnego Archimedesa i odnaleźć jaskinię? W tym celu udają się w podróż do Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii i oczywiście Grecji. Na pewno nie będzie łatwo.

Ciekawe połącznie historii, zagadki i nauki. Świetny pomysł, nie do końca ciekawie zrealizowany. Za dużo w tej książce zbiegów okoliczności, przypadkowego szczęścia i niewiarygodnych zwrotów akcji. Bohaterowie kilka(set?)dziesiąt razy ocierają się o śmierć. Już prawie po nich, ale zawsze albo kula odbije się od ucha i przeżyją, albo zamachowca zgubi pistolet. Trochę to wszystko naciągane. Aczkolwiek, sposób ujęcia historii starożytnej Grecji i wyjaśnienie mitu Midasa zasługują na docenienie. 

Cieszymy się z czegoś, cieszymy się na coś

usmiech.hi4.pl 

Cieszymy się z czegoś, czy cieszymy się na coś?

Wyrażenie cieszyć się na coś wśród osób znających język niemiecki często uważane jest za błąd. Warto jednak wiedzieć, że ta kalka językowa została bardzo dobrze przyswojona przez naszą gramatykę. 

W języku polskim mamy bowiem dwa rozróżnienia. 

Cieszymy się z czegoś co dotyczy czasu teraźniejszego. 

Mówiąc Cieszę się z wakacji mam na myśli wakacje trwające w chwili mojego mówienia. 

Np. Cieszę się z prezentu (który przed chwilą dostałam).

Cieszę się z wycieczki (na której jestem). 

Cieszę się na coś, co dopiero będzie. 

Mówiąc Cieszę się na wakacje mam na myśli wakacje, które wkrótce się rozpoczną.

Np. Cieszę się na spotkanie (które odbędzie się w najbliższym czasie).

Cieszę się na wycieczkę (którą zaplanowałam na weekend). 

Dziwka, kutas, chuj - co kiedyś oznaczały te słowa?

Dziwka, kutas, chuj - nie muszę tłumaczyć dzisiejszego znaczenia tych wyrazów. Ciekawostką jest jednak fakt, że w języku staropolskim miały zupełnie inne znaczenie. 

Dziwka - początkowo istniało słowo "dziewka", które odnosiło się do młodych panien, ale także sprzątaczek, służących, czyli prostych kobiet. Z biegiem czasu "dziewka" zaczęła przybierać coraz bardziej pejoratywne znaczenie. Nazywano tak kobiety niezamężne, a także kobiety lekkich obyczajów (dziewka miało być przeciwieństwem dziewicy). W XIX wieku Tadeusz Boy-Żeleński z "dziewki" zrobił "dziwkę" i taka forma zachowała się do dziś. 

marokoart.com -

Kutas - w Polsce XVII i XVIII wieku "kutas" był ozdobą każdego szlachcica. Stanowił element dekoracyjny, składający się z nici lub sznureczków (dzisiejsze frędzle i pompony). 

Chuj - w Słowniku etymologicznym języka polskiego znajdujemy informacje, że słowo "chuj" związane było ze słowem "choj", które oznaczało "stojący prosto". Bardziej prawdopodobną hipotezą na pochodzenie "chuja" jest jednak wyraz "chujec", czyli po prostu wieprz. 

Dowód

Temat podróży po zaświatach, zawieszenia między tym co realne, a tym co duchowe przewija się w literaturze praktycznie od zawsze. Zwolenników istnienia duchowego wymiaru jest tyle samo co przeciwników. Jedni wierzą w tzw. śmierć kliniczną i związane z nią doznania, inni uważają je za wytwór naszego mózgu. Prawdziwym przełomem okazuje się jednak zderzenie tych dwóch stanowisk.

Eben Alexander to światowej sławy neurochirurg, wykładowca Harvardu, szanowany uczony oddany wyłącznie nauce. Dla niego prawdziwe jest tylko to, co jest naukowo udowodnione. Przez lata styka się z opowieściami pacjentów, którzy leżeli w śpiączce, o wyjściu z ciała, podróży po innym, doskonałym wymiarze, spotkaniu ze zmarłymi bliskimi. Nigdy, nawet przez ułamek sekundy, nie traktował tych opowieści poważnie. Dopóki sam nie zapadł w śpiączkę.

Cierpiąc na zapalenie opon mózgowych przez 7 dni pozostawał w głębokiej śpiączce bez jakichkolwiek szans na wyleczenie. Lekarze powoli zaczęli przygotowywać rodzinę do momentu odłączenia ciała Ebena od maszyn podtrzymujących jego czynności życiowe. Gdy nagle po prostu się obudził… Jego historia została zaliczone do cudów medycznych. Jednak jeszcze większym cudem było to, co sam przekazał. Będąc w śpiączce przebywał poza ciałem. Wbrew historiom, które często przewijają się w filmach nie stał obok rodziny i nie słyszał tego co mówią. Był znacznie dalej. Gdy bliscy robili co mogli, aby przywrócić go do życia on podróżował po innych wymiarach. Może to dość powszechne i banalne, ale przemierzył tunel za którym panowała oślepiająca jasność, a później była tylko muzyka, kolory i miłość. Zaczął czytać wspomnienia ludzi, którzy przeżyli śmierć kliniczną stwierdzając, że jego doznania były podobne. Przeżył coś, czego nie można opisać słowami, gdyż w duchowym świecie nie ma słów. Jako naukowiec musiał zmierzyć się z czymś, co wykracza poza naukowe rozumowanie. I stwierdził, że świat nauki i świat duchowy wcale się nie wykluczają. Przeciwnie, one się uzupełniają. Dowiódł, że nasza świadomość „działa” nawet wówczas, gdy nasz mózg jest martwy. Jakim cudem? Lektura książki z pewnością udzieli merytorycznej odpowiedzi na to pytanie. Czy satysfakcjonującej? To już zależy od wiary czytelnika. Czy jesteśmy otwarci na to, co niewytłumaczalne? 

Bezcenny, Zygmunt Miłoszewski

Długo opierałam się przed przeczytaniem Bezcennego, głównie dlatego, że autor został jednogłośnie okrzyknięty przez recenzentów polskim Danem Brownem. Nie podobało mi się to porównanie. Z całym szacunkiem dla polskich thrillerzystów, nikt według mnie nie był w stanie zrównać się z mistrzem. W końcu za takiego uważałam Browna. Mimo że wielu historyków sztuki (i ludzi nauki związanych z innymi dziedzinami) zarzucali mu mnóstwo poważnych błędów, uważałam, że autor ma pełne prawo do jednego, do subiektywizacji!

W Bezcennym zaintrygowała mnie już okładka. Wiem, że „nie ocenia się książki po okładce”, ale nie ma co się oszukiwać, dobra okładka to jeden ze szczebli do sukcesu książki. Pierwszych kilka stron, przyznam szczerze, trochę mnie zmęczyło. Być może dlatego, że związane były z etapem historii, który wyjątkowo mnie odrzuca. Mnóstwo rozpoczętych wątków, nowych postaci, dziwnych historii, które, na pierwszy rzut oka nie trzymały się kupy. Prawdziwa przygoda z Bezcennym  zaczęła się po niespełna 30 stronach. Kiedy rozpoczynane opowieści zaczęły mnie intrygować. Wtedy poznałam Karola marszanda (handlarza dziełami sztuki), doktor Zofię (specjalistkę od zaginionych dzieł sztuki), kolejny raz pojawił się Anatol (oficer służb specjalnych, tyle, że na emeryturze), a dopełnieniem tej ironicznej grupy była światowej sławy złodziejka dzieł sztuki. Cztery odmienne charaktery, osoby stojące po przeciwnych stronach prawa, miały działać razem w specjalnym, tajnym zadaniu: kradzieży ponoć odnalezionego Portretu Młodzieńca Rafaela na zlecenie… premiera. Zadanie wydawałoby się absurdalne, ale największym zaskoczeniem okazało się to, że grupa obcych, całkowicie odmiennych osób zgrała się lepiej niż niejedna wojskowa ekipa. I pewnie udałoby im się dokonać kradzieży, gdyby cała misja nie okazała się podpuchą! Zostali wystawieni! I to przez kogo? Przez polski rząd. Próbując rozgryźć o co w tym naprawdę chodzi i przy okazji przeżyć rozpoczynają pełną napięcia podróż po Europie. Podróż szlakiem najwybitniejszych impresjonistów, ale także podróż po kartach historii polskiego narodu, ograbionego niegdyś z najwspanialszych dzieł sztuki. Po drodze odkrywają sekrety, które dla dobra amerykańskiego narodu, nie powinny nigdy wypłynąć.

Książka pod każdym względem jest genialna! Mnóstwo ciekawych opowieści, z których każda ma niezwykłe znaczenie dla całości fabuły. Doskonały wykład historii sztuki, podczas którego nawet największy laik nie zgubi wątku. A co najważniejsze, wspaniała intryga, utrzymana na najwyższym poziomie do ostatniej strony! Filmowe zwroty akcji i trzymająca w napięciu fabuła sprawiają, że od tej książki nie sposób się oderwać. Czytając ją, nie mogłam uwierzyć, że została napisane przez Polaka. Gdyby nie pojawiające się często polskie krajobrazy (Podkarpacie, Zakopane, Kraków) i typowo polskie imiona autorstwo przypisałabym bez wątpienia Brownowi. Może to cios dla autora, a może komplement, ale muszę przyznać, że zasłużył na miano polskiego Dana Browna. Moim zdaniem, nie tylko mu dorównał, ale nawet rzucił wyzwanie. Czy Inferno będzie tak dobry jak Bezcenny? Z odpowiedzią na to pytanie, muszę poczekać jeszcze parę miesięcy. Na razie przyznaję, że jako studentka filologii polskiej przeczytałam tysiące książek polskich autorów, ale (wywołując pewnie oburzenia grona profesorów) nigdy tak dobrej! Chyle czoła przed moim nowym mistrzem wyobraźni. 

Śmiecie czy śmieci?

www.kwesto.pl

Śmiecie czy śmieci? Aby uniknąć dylematu większość użytkowników języka używa słowa odpady :)

Mamy jeden śmieć, ale wiele śmieci. Natomiast biernik tego rzeczownika ma dwie poprawne formy. Możemy powiedzieć śmiecie, ale także śmieci (w odniesieniu do odpadów). 

Używając rzeczownika śmieć w przenośni używamy wyłącznie formy śmiecie. 

Przy pomocy czy za pomocą?

pramer.pl

Mówimy "przy pomocy" czy "za pomocą"?

Oba wyrażenia są poprawne, jednak ważny jest kontekst w jakim ich używamy.

PRZY POMOCY odnosi się do ludzi, "przy pomocy" kogoś: jakiejś osoby.

ZA POMOCĄ w odniesieniu do przedmiotu, "za pomocą" czegoś: pojęcia, zjawiska, przedmiotu, metody, jakiejś rzeczy.

Kilerzy, gangsterzy i zakochani mordercy, czyli pitawal opolski

Pierwsze skojarzenia, jakie budzi Opole, to bez wątpienie festiwal. Stolica Polskiej Piosenki, małe, przytulne miasteczko, gdzie wszędzie jest blisko. Kto by pomyślał, że to właśnie Opole było miejscem działalności brutalnych gangsterów?

Morderstwa, afery, przemyty, wojny gangów, uliczne porachunki. W Opolu? Niemożliwe? A jednak! Maciej T. Nowak, opolski dziennikarz, który ostatnie kilka lat swojego życia spędził na sali sądowej (oczywiście jako słuchacz) ujawnia mroczne sekrety Opola. Opisuje miejsca, w których działy się rzeczy przyprawiające o gęsią skórkę; przytacza historie skorumpowanych policjantów i sędziów; rozgrzebuje słynne na całą Polskę opolskie afery; odkrywa zagadki historii.

Wiedzieliście, że w Krapkowicach mieszkał słynny szpieg? Albo kto i dlaczego podpalił Aulę? Nowak swoją książkę podzielił na sześć rozdziałów, dobierając tematycznie zgromadzone historie. Mroki Peerelu ujawnią jak sprytnego złodzieja zdradziła … maślanka! Poczet gangsterów opolskich przedstawi takie „osobistości” jak „Pineza”, „Pershing”, „Wolf” czy „Pasek”, oraz mnóstwo innych związanych z Pruszkowem, czy sprawą Marka Papały. W książce znajdują się również historie opisujące, nie zawsze efektywną, pracę policji oraz ślepy wymiar sprawiedliwości. Nie brakuje krwawych opowieści, mimo że autor zręcznie opuszcza brutalne szczegóły. Często morderstwa popełniane były z premedytacją, ale zdarzały się również dokonane pod wpływem alkoholowego amoku, zazdrości, fascynacji satanizmem czy po prostu, ze zwykłej ludzkiej głupoty.

Książka napisana jest z humorem i bardzo trafną ironią. Narracja przypomina gawędę. Te historie po prostu się słyszy. Kto by pomyślał, że w Opolu aż tyle się działo? Opole – serce mafii, arena pojedynków rodem z dzikiego zachodu? Być może czytelnicy oczyma wyobraźni widzą zmasakrowane trupy, brutalne i krwawe sceny i poczują się lekko zawiedzeni wymownym milczeniem autora w tych kwestiach, ale właśnie dzięki temu te historie opowiedziane są w ciekawy, niebanalny sposób. Po skończonej lekturze, spacer ulicami Opola już nigdy nie będzie taki jak przedtem…

Polskie zasady grzecznościowe!

fabrykamemow.pl 

Każdy z nas słyszał kiedyś dowcipy z serii "Polak, Rusek i Niemiec", czy "Polak i Anglik". Jesteśmy dość charakterystyczni jako naród (ciągle narzekamy, nic nie robimy, w Europie jesteśmy postrzegani nawet jako alkoholicy...). Mówi się, że w każdej plotce jest ziarenko prawdy. A jak to jest z nami, Polakami?

Jolanta Antas w artykule Polskie zasady grzecznościowe (nie?)trafnie obnaża stereotypowego Polaka. 

Po pierwsze PONARZEKAJMY!

Amerykanin na pytanie: Co słychać? Odpowie: Wszystko w porządku. - nawet, gdy straci pracę, ukradną mu samochód, a dom zostanie zalany w wyniku powodzi. Natomiast Polak natychmiast zaczyna od wyliczania wszystkich nieszczęść jakie spadły na jego głowę w przeciągu kilku ostatnich lat. Skarżymy się na wszystko. A to na brak słońca, a to na upały, na politykę (szczególnie ceniony temat w polskich dyskusjach), na szefa, na męża, na dzieci, na teściową, na sąsiadów. Jednym słowem: narzekamy na wszystko!

2. UDZIELĘ CI RADY, NAWET JEŚLI O TO NIE POPROSISZ.

Wszystko wiemy najlepiej. Znamy się na rządzeniu państwem, na medycynie (nawet lepiej od lekarzy), na wychowywaniu dzieci, szczególnie cudzych, na małżeństwie (też cudzym). Wiemy najlepiej jaki samochód powinien kupić sąsiad, na jakie studia powinna iść córka, jaką żonę powinien mieć syn, jak wychować wnuki, dlaczego kwiaty sąsiadki źle rosną. Uwielbiamy radzić innym i robimy to wręcz mechanicznie. Często rady przybierają formę nakazów. Jak mówił Fredro: rada graniczy z naganą.

3. POLAK NIE CHWALI, BO CHCE, ON CHWALI, BO MUSI

Muszę stwierdzić, że... Muszę Ci powiedzieć... Muszę Cię pochwalić... - to bardzo popularne zwroty. Przecież nie musimy. Autorka zwrot "Muszę Cię pochwalić, ja bym tak nie umiał" uważa za ironiczny i lekceważący. 

4. DOTĄD BĘDĘ NALEGAŁ, AŻ ULEGNIESZ

Ze mną się nie napijesz? I już nie mamy kontrargumentu, a rano męczy nas kac. Gdy nie mamy ochoty na kolejną dokładkę, gospodyni będzie dotąd zachwalała swoje kulinarne działo, aż w końcu zjemy. Gdy spróbujemy grzecznie odmówić, w odpowiedzi usłyszymy: Pewnie Ci nie smakuje. 

5. KAJAJ SIĘ I SŁUŻ

Padam do nóżek, Polecam się na przyszłość, Przepraszam, że przeszkadzam, Pan wybaczy, Z góry przepraszam... Czasownik przepraszam, jak przypomina autorka, jest wyrazem mającym oddać żal, skruchę, oraz wyrazić obietnicę, że to się więcej nie powtórzy. Dlatego stwierdzenie "Przepraszam, że przeszkadzam, ale..." tak śmieszy np. wspomnianych już Amerykanów. 

Dodatkowo każdy Polak wie, że należy udawać, że zna się tych, których powinno się znać. Gdy rozmówca wymieni jakieś nazwisko to energicznie przytakujemy, a dopiero później staramy się dowiedzieć, o kim była mowa. Gdy znajomi rozmawiają o nowej książce, filmie to oczywiście najczęściej zgadzamy się z nich opinią, a dopiero później czytamy, oglądamy. A gdy jesteśmy chwaleni, zaprzeczamy, po to, aby być chwalonymi jeszcze bardziej. 

Natręctwa językowe (część I)

www.agape.com.pl

W każdym języku możemy wyróżnić grupę tzw. modnych wyrazów (najczęściej należą do nich zapożyczenia). Jednak bardzo często zdarza się, że używamy ich w niewłaściwym kontekście, wręcz nachalnie, nie zdając sobie sprawy, że czasami najprostszy wyraz, może okazać się najodpowiedniejszy. 

ADEKWATNY (stosowny, właściwy, odpowiedni)

modne, ale błędne użycie: adekwatny do poziomu

poprawnie: odpowiedni do poziomu

ASORTYMENT (zestaw usług, które proponuje jakaś placówka; wybór towarów, które można kupić w jednym sklepie)

modne, ale błędne użycie: różnorodny asortyment

poprawnie: różnorodny towar

ASPEKT (określony sposób patrzenia na jakąś sprawę; punkt widzenia, z którego się coś rozpatruje)

modne, ale niepoprawne użycie: rozpatrywać w kilku aspektach

poprawnie: rozpatrywać z różnych punktów widzenia

DIALOG (rozmowy, dyskusje)
modne, ale niepoprawne użycie: dialog z ludźmi z problemami
poprawnie: rozmowy z ludźmi z problemami

DOKŁADNIE, DOKŁADNIE TAK (właśnie, właśnie tak)
modne, ale niepoprawne użycie: dobrze wybrałam? dokładnie, zgadzasz się ze mną? dokładnie tak
poprawnie: dobrze wybrałam? tak, z pewnością, zgadzasz się ze mną? tak

EGZYSTENCJA (czyjeś życie; bytowanie; istnienie)
modne, ale niepoprawne użycie: wysoka pensja jest podstawą egzystencji
poprawnie: wysoka pensja jest podstawą utrzymania

EKOLOGICZNY (naturalny; nieskażony środkami chemicznymi)
modne, ale niepoprawne użycie: ekologiczna żywność
poprawnie: zdrowa żywność

EKSPONOWAĆ (podkreślać; uwypuklać)
modne, ale niepoprawne użycie: eksponować szczególne zjawiska
poprawnie: podkreślać szczególne zjawiska

ELIMINACJA (usunięcie, zlikwidowanie czegoś)
modne, ale niepoprawne użycie: eliminacja skutków działania...
poprawnie: usuwanie skutków działania...

EMISJA (nadawanie programu radiowego lub telewizyjnego)
modne, ale niepoprawne użycie: emisja serialu
poprawnie: wyświetlanie serialu



Wszystkie przykłady pochodzą z książki Andrzeja Markowskiego, Kultura języka polskiego.

Skróty

Śledząc poszczególne wpisy w internecie zauważyłam, że większość użytkowników nie radzi sobie ze skrótami. Jak je zapisywać? Z kropką, bez kropki, z małej czy wielkiej litery? 

SKRÓTY

W języku polskim skróty najczęściej zapisujemy małymi literami (chyba, że dotyczą nazwy instytucji, np. ZUS, MSWiA lub rozpoczynają zdanie).

Skróty, w których pierwsza i ostatnia litera, jest jednocześnie pierwszą i ostatnią literą wyrazu zapisujemy BEZ KROPKI (np. magister - mgr, doktor - dr, ale już magistra - mgr., doktora - dra/dr. --> jeżeli odmieniając skracany wyraz, zmienia się jego ostatnia litera (z formy występującej w mianowniku na formę innego przypadka), wówczas wstawiamy kropkę.)

W przypadku skrótów wieloczłonowych, jeżeli drugi, trzeci człon rozpoczyna się od samogłoski, wówczas oddzielamy kolejne litery kropkami, np. między innymi - m.in., przed naszą erą - p.n.e. 

Skróty jednoczłonowe, które kończą się na literę, która nie jest ostatnią literą wyrazu, bądź wieloczłonowe, których kolejne człony rozpoczynają się od spółgłoski zapisujemy z KROPKĄ, np. 

- ciąg dalszy nastąpi - cdn.

- i tak dalej - itd.

- i tym podobne - itp.

- jak wyżej - jw.

- wyżej wymieniony - ww.

- to znaczy - tzn.

- tak zwany - tzw. 

- do spraw - ds.

- czytaj - czyt,

- zobacz - zob.

- na przykład - np.

WYJĄTEK stanowią skróty dotyczące walut, wag, miar, jednostek przyrodniczych, symbole pierwiastków (Mg, C, Cl).

Np.

- centymetr - cm

- tona - t

- minuta - min

- kilogram - kg

- grosz - gr

Tajemnica Kolumba

O Krzysztofie Kolumbie słyszał każdy. Żeglarz, podróżnik, nawigator, odkrywca Ameryki. Do dziś niewiadome jest jego pochodzenie. Ci, którzy twierdzą, że był Hiszpanem, po przeczytaniu Tajemnicy Kolumba przeżyją szok.

Tom Sagan światowej sławy dziennikarz w jednej chwili traci wszystko - rodzinę, pracę, nagrody, prestiż. Jest skończony jako dziennikarz i jako ojciec. Jednak, gdy chce popełnić samobójstwo okazuje się, że jego córka, z którą nawiasem mówiąc nie miał kontaktu kilka lat, potrzebuje jego pomocy. Porywacze wypuszczą ją pod jednym warunkiem: Tom musi otworzyć grób swojego ojca i przekazać im jego zawartość. Przerażające? Co mogłaby zawierać trumna, leżąca kilka lat pod ziemią, oprócz kości? Okazuje się, że bardzo wiele. 

Bez wahanie przystaje na warunki porywaczy. Sprawa komplikuje się, gdy wychodzi na jaw, że pracują oni dla... jego córki. Dziewczyna wszystko ukartowała, żeby otworzyć grób swojego dziadka. Pytanie tylko: po co?

Tom Sagan przy rozwiązywaniu zagadek czuje się jak ryba w wodzie. Czy uda mu się i tym razem? Bohater odbędzie podróż od Wiednia po Pragę i Jamajkę. Jego losy splączą się z losami Krzysztofa Kolumba, który setki lat temu, ukrył coś, czego do tej pory szukają Żydzi. Dlaczego akurat ten naród? Jak się okazuje, Krzysztof Kolumb wcale nie był Hiszpanem, a tym bardziej katolikiem. Kim był ten sławny podróżnik? Podróż z Tomem Saganem poprowadzi nas do odkrycia prawdy. 

Ciekawie skonstruowana intryga, przeplatana wspomnieniami o podróżach Kolumba. Przeszłość i teraźniejszość genialnie komponują się tworząc historię inną niż wszystkie. Różne religie, styk kultur i ciekawe legendy, a to wszystko na tle pięknych, europejskich stolic. Przyjemność czytanie psują jednak liczne błędy w druku i korekcie. Tysiące literówek i pomyłek stylistycznych kłują w oczy, niepotrzebnie odwracając uwagę od akcji. Korektorzy: prosimy o większą dokładność! 

Żołądź czy żołędź?

Mówimy żołędź czy żołądź? 

I tu powszechne zdziwienie! ŻOŁĄDŹ! 

Jeżeli chodzi o rodzaj, to mamy zarówno: 'ta żołądź' jak i 'ten żołądź'. Nigdy żołędź! Mimo że mamy żołędzie, a nie żołądzie. 

Profesor Jan Miodek:

"Większość słowników informowała, że jest to rzeczownik rodzaju żeńskiego (ta żołądź), podczas gdy dla absolutnej większości Polaków był to oczywisty ten żołądź w rodzaju męskim. W tej chwili - na szczęście - w leksykonach znajdują się obie postacie rodzajowe, a za częstszą uznaje się tę w rodzaju męskim. Jako historyk języka dopowiem, że w staropolszczyźnie też używano słowa żołądź w obydwu rodzajach - męskim i żeńskim."

Profesor Mirosław Bańko (PWN):

"Gdy chodzi o owoc dębu lub kolor w kartach, mamy odmianę następującą: ten żołądź lub ta żołądź, dopełniacz tego żołędzia lub tej żołędzi, biernik ten żołądź, tego żołędzia lub tę żołądź, w liczbie mnogiej mianownik te żołędzie, dopełniacz tych żołędzi, narzędnik tymi żołędziami."

flaker.pl

Zostań przy mnie

"Przeszłość nie umiera. Przeszłość to teraźniejszość..." 

Megan. Typowa kura domowa mieszkająca na przedmieściach w wielkim domu, z dwojgiem dzieci i mężem, oczywiście prawnikiem. Spokojna, ułożona, wzorowa rodzina. Pewnego dnia, kobieta postanowiła zrobić sobie wycieczkę w przeszłość, o której absolutnie nikt nie miał pojęcia. I to pociągnęło za sobą lawinę nieszczęść....

Dlaczego Megan przed laty zmieniła nazwisko? Dlaczego uciekła od chłopaka, przyjaciół? I jaki związek z jej zniknięciem ma fala morderstw? A przede wszystkim: czemu postanowiła "wrócić"?

Kilku zaginionych i żadnych ciał. Tajemnicze zbrodnie, które łączy jedno - Mardi Gras. Co roku, przez 17 lat, właśnie w to święto ginął jeden człowiek. Ginął, bo nikt nie potrafił odnaleźć ciał. I nagle okazuje się, że jeden z zaginionych być może żyje! A wraz z jego pojawieniem się zaczyna się prawdziwa fala morderstw i to nadzwyczajnie brutalnych. Co z tym wszystkim wspólnego ma Megan? Kim była przed laty? I dlaczego jej były chłopak, fotograf, ciągle widzi krew? Czyżby wiedział za dużo?

Już niedługo ta typowa rodzina będzie musiała zmierzyć się z przerażającą przeszłością kobiety ... O ile zdąży. 

Mistrz thrillerów. Wirtuoz intryg. Geniusz w konstruowaniu napięcia i ... fałszywych tropów. Wielokrotny laureat nagrody Edgara - Harlan Coben - kolejny raz zachwyca i sprowadza na manowce nawet najbardziej domyślnego czytelnika. 

Niech siada! Jak się nazywa? Czyli formy bezosobowe.

Zdarzyło Wam się kiedyś, będąc u lekarza, fryzjera, u krawcowej czy nawet w jakimś biurze, że rozmówcy zwracali się do Was bezosobowo? Typu: Niech siada. Jak się nazywa? Niech przyjdzie jutro. Aż chciałoby się zapytać: ale kto? 

Kiedyś poprzez formy np. niech zrobi ludzie wyższego stanu zwracali się do plebsu, służby. Nie sądzę jednak, by obecnie ekspedientka w sklepie mówiąc - Pierogów dzisiaj nie dostanie. Skończyły się. - chciała podkreślić swoją wyższość. 

Wynika to często z zakłopotania. Gdy rozmówca nie jest pewien czy ma używać formy Pan czy zwracać się po imieniu, najczęściej wybiera formę hmmm... pośrednią (? jego zdaniem) i wyraża się bezosobowo. Jednak to bardzo utrudnia wzajemną komunikację, a co najważniejsze, jest po prostu niegrzeczne! 

Często też, obserwujemy, gdy druga osoba zwraca się do nas przez "wy". Wyciągamy dowodzik. Jechaliśmy za szybko. Do której dzisiaj pracujemy? To również świadczy o braku dobrego wychowania. 

Próba niewinności

W jednym z domów dochodzi do tragicznego morderstwa. Wszystkie tropy wskazują na syna zabitej. W końcu był czarną owcą w rodzinie. I miał motyw.

Chłopak zostaje skazany, mimo że uparcie twierdzi, że nie było go wówczas w mieście i ma na to świadka. Po paru miesiącach umiera w celi. Typowa historia kryminalna: jest trup, jest podejrzany, a motyw i dowody jakoś się znajdą. Następuje rozprawa, skazanie, a wymiar sprawiedliwości triumfuje, w końcu – o jednego groźnego typa w mieście mniej. Ale co, gdy po paru latach w progu staje wspomniany świadek i potwierdza, że naprawdę był z chłopakiem wiele kilometrów od miasta? Dlaczego zjawił się tak późno? Czemu nie zeznawał i pozwolił na skazanie niewinnego? Czy miał w tym jakiś interes? Nasuwa się wiele pytań, a odpowiedź okazuje się banalnie prosta: ów świadek to po prostu kierowca, który feralnego dnia, gdy dokonano zabójstwa, zabrał z drogi autostopowicza. Nietrudno się domyślić, że autostopowiczem był skazany. Dlaczego nie powiedział tego wszystkiego w dniu rozprawy? Mężczyzna miał wypadek, w wyniku którego stracił pamięć, gdy ją odzyskał na zeznania było już za późno. Chłopak nie żył. Czy nieznajomy mówi prawdę? Czy rzeczywiście zależy mu na pośmiertnym oczyszczeniu imienia chłopaka?

Rodzina, której trudno było pogodzić się z tragicznym odejściem żony i matki, zadziwiająco łatwo pogodziła się z winą Jacka. W końcu „od zawsze były z nim problemy”. Ale czy to, że był trudnym dzieckiem czyni z niego zabójcę? Wkrótce giną kolejni członkowie rodziny. Nikt nie jest bezpieczny. A najgorsza okazuje się świadomość, że zabójcą jest … ktoś z nich. Każdy podejrzewa każdego. A co więcej, wszystkie podejrzenia wydają się słuszne.

Zbrodnia, zagadka, wiele tropów i brak właściwego podejrzanego – to prawdziwa uczta dla smakoszy kryminałów. Agata Christie po raz kolejny udowodniła, że jest wirtuozem zbrodni. 

Zakończeniem jest śmierć

Agaty Christie chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Słyszeli o niej nawet kryminalni ignoranci. Królowa kryminału, autorka ponad 90 powieści (!) i sztuk teatralnych. Twardo stoi na piedestale zbrodni i, po tylu latach, nic nie zapowiada jej upadku... bo po jej opowieści sięga każdy!

Zakończeniem jest śmierć to historia rozgrywająca się u podnóży Nilu, w Egipcie. Autorka niezwykle precyzyjnie oddaje tamtejszy pejzaż i zwyczaje. Sięga do starożytnych wierzeń, przedstawia kapłana ka i egipskie rytuały. Ale najlepiej wychodzi jej malowanie zbrodni. 

Kapłan ka, ojciec i dziadek, trzeba dodać, że nie najlepiej wywiązujący się z tej roli, wiele lat po śmierci swej żony sprowadza do domu konkubinę. Piękną, bezwzględną i sprytną. Kobieta tak potrafi manipulować starcem, że na jej jedno słowo gotów był wyrzucić z domu swe dzieci i wnuki. Nietrudno się domyślić, że od zbrodni dzielił tę rodzinę tylko jeden krok. W końcu odkąd kobieta stanęła w progu domu wszystko zaczęło się zmieniać i to na gorsze. "A martwa konkubina, to nie to samo, co żywa konkubina". Jej śmierć nie przyniosła jednak upragnionego spokój. Wręcz przeciwnie! Pociągnęła za sobą falę zagadkowych śmierci. Czyżby mściła się zza światów za zbrodnię? W końcu wielu potwierdza, że widziało jej ducha, a wszyscy, którzy jej źle życzyli nie żyją. Jednak przecież kryminał nie opiera się na działaniu sił nadprzyrodzonych! Śmierć, w tym wypadku, niesie żywa postać. Pytanie tylko: kto kryje się pod tą postacią? U Agaty Christie podejrzanym może być przecież każdy. 

10 lipiec czy 10 lipca?

Mówimy siódmy kwiecień czy siódmy kwietnia? Dziesiąty lipiec czy dziesiąty lipca?

Często mamy z tym problem, używając błędnych form. A odpowiedź jest bardzo prosta: mamy dziesiąty dzień (kogo? czego?) lipca, siódmy dzień (kogo? czego?) kwietnia itd. 

Musimy zapamiętać, że w datowaniu miesiąc występuje ZAWSZE w formie dopełniacza! 

www.deltami.edu.pl

Wychodzimy na pole czy na dwór?

Nie od dzisiaj wiadomo, że formy poszczególnych słów języka polskiego, różnią się w zależność od regionu, w jakim ich używamy. Jak to mówią: "co kraj, to obyczaj", w naszym wypadku - co region, to inna forma. 

Na ziemniaki powiemy kartofle, bądź pyry; na drożdżówkę - słodka bułka, kołacz, placek, szneka. Wariantywne jest również wychodzenie na zewnątrz. Mieszkańcy Warszawy powiedzą wychodzę na dwór, a w południowej Polsce wychodzi się na pole. Mimo odwiecznego sporu o bardziej odpowiednią formę ("szlachta wychodzi na dwór, chłop na pole" itd.) obie są poprawne, ponieważ należą do regionalizmów. 

Daruję sobie cały aspekt polityczny, kształtowanie się języka literackiego i dziedziczenie form (zainteresowanych odsyłam np. do publikacji Kazimierza Nitscha, Odrębności słownikowe Poznania, Krakowa, Warszawy bądź nowszych artykułów na ten temat, czy chociażby słowników regionalizmów czy poprawnej polszczyzny), podkreślę jednak, że wychodzenie na pole jest tak samo poprawne jak wychodzenie na dwór,  a jedynym błędem jest forma miejscownika na dworzu (utworzona analogicznie do wyrażania na podwórzu). 

A co na ten temat ma do powiedzenia prof. Bralczyk? 

Znikło czy zniknęło? Wybuchło czy wybuchnęło?

Często zastanawiamy się nad właściwą formą tych czasowników. Lepiej powiedzieć zniknęło/zniknęła czy znikło/znikła, 

bomba wybuchła czy wybuchnęła? 

Wszystkie formy są POPRAWNE.

Z tym że czasownik wybuchnęła zarezerwowany jest dla istot żywych, natomiast wybuchła dla rzeczowników nieżywotnych.

Np. Zobaczywszy bałagan mama wybuchnęła gniewem. 

W centrum miast wybuchła bomba. 

Joyland

Joyland - najnowsza książka Stephena Kinga. Zapowiadała się obiecująco... Wielki powrót Wielkiego Mistrza. Genialne recenzje, zachęcające wypowiedzi. Fani mrocznych powieści z pewnością odliczali dni do chwili, w której będą mogli przeczytać nową powieść mistrza horroru. Tymczasem, ma się wrażenie, jakby promocja książki była większym szałem niż sam Joyland.

Zaczyna się niezwykle ciekawie. Młody chłopak, po rodzinnych przejściach, mający problemy z dziewczyną, zatrudnia się na okres wakacyjny do pracy w wesołym miasteczku. I to nie byle jakim wesołym miasteczku. Stare karuzele, przedziwni i tajemniczy pracownicy, bez wątpienia kryjący niejeden sekret, mroczne pomieszczenia i wróżka, która już przy pierwszym spotkaniu mówi mu coś, od czego dostaje gęsiej skórki. A jakby tego było mało, Joyland okazuje się miejscem brutalnej zbrodni. Kilka lat wcześniej na jednej z karuzeli zamordowano młodą dziewczynę. Nikt nie wie kto i dlaczego to zrobił, ale jedno jest pewne: jej duch ciągle odwiedza to miejsce. Dev, początkowo sceptycznie podchodzący do całej aury otaczającej wesołe miasteczko, podejmie próby znalezienia zabójcy, nie zdając sobie nawet sprawy, że morderca przez cały czas jest na wyciągnięcie ręki... i to dosłownie. Mroczny klimat, tajemnicza zbrodnia, nadprzyrodzone zjawiska - to jest to, do czego przyzwyczaili się fani Kinga. Po takim wstępie z wypiekami na twarzy czekamy na rozwój akcji. Spodziewamy się wielkiego WOW, a tymczasem ... nie dzieje się NIC.

Chłopiec wprawdzie dorośnie, pomoże wielu osobom, zmądrzeje, nawet odnajdzie zabójcę, ale to wszystko jest tak głęboko zatopione w obyczajowych scenach, że już nie robi wrażenia. Czyżby Wielki Mistrz Horroru postanowił spróbować czegoś nowego? Pewnie pod innym nazwiskiem  uznałabym Joyland za bardzo dobrą książką, ale po autorze "Ręki Mistrza" spodziewałam się czegoś innego. Nie do tego przyzwyczaiłeś swoich czytelników Panie King...

O słowie "zajebisty"

Słowo to jest niezwykle popularne wśród młodzieży, która najwidoczniej nie zdaje sobie sprawy z jego etymologii. Co więcej, od wyrazu "zajebisty" tworzone są eufemizmy, np. przymiotnik "zarąbisty".

Zajebista impra, zarąbisty telefon, zajebiście było! W języku potocznym, młodzieżowym takie zdania to chleb powszedni. Czy używane są świadomie? 

Słowo "zajebisty" pochodzi od słowa jebać, które, jak wiadomo, jest nawet nie tylko przekleństwem (obelga) co dosadnym wulgaryzmem (wyrazy używane do wyrażania gniewu).

W ostatnim czasie mogliśmy śledzić zagorzałą dyskusję na temat rzekomej dewaluacji tego słowa.

Podkreślam, rzekomej, gdyż naukowcy są zgodni, że słowo "zajebiście" jest WULGARNE!

Prof. Mirosław Skarżyński
Wyraz, o który chodzi, jest bez wątpienia wulgarny bez względu na to, co niektórzy ludzie używający go publicznie z upodobaniem sądzą. To, że został upowszechniony i można się na niego natknąć w telewizji, radiu i gazetach, nie zmienia tej oceny.

Prof. Jan Miodek
Co ja z nim przeżyłem! Mam do niego wyjątkowo nerwowy stosunek. Nie jestem święty pod względem wulgaryzmów, zdarza mi się rzucić mięsem, ale słowa „zajebiście” jeszcze ani razu, w życiu nie użyłem. Ono mnie wyjątkowo razi, jest wyjątkowo wstrętne i obrzydliwe fonetycznie. Przed paroma laty jedna z gazet napisała, że profesor Miodek w „Ojczyźnie polszczyźnie” stwierdził, że słowo „zajebiście” było na początku wulgarne, ale od częstego używania uległo neutralizacji i można z nim dzisiaj iść na salony. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Ruszyły matury a tam jest zawsze pytanie o życie wyrazów, ich zmiany znaczeniowe itp. Co drugi abiturient napisał „no np. słowo zajebiście, jak powiedział prof. Miodek, kiedyś wulgarne dzisiaj jest stylistycznie neutralne”. Myślałem, że dostanę ataku apopleksji. Ja tak nigdy w życiu nie powiedziałem! 

Prof. Mirosław Bańko
Poczucie wulgarności języka osłabło w ostatnich latach, więc to, co dla starszych jest wulgarne, średnie pokolenie odbiera jako pospolite, a młodsze – jako potoczne. Jako osoba należąca do średniego pokolenia uważam słowo zajebisty za wystarczająco wulgarne, aby go nie używać w miejscach publicznych, np. w szkole.  

Etnogeneza Słowian

źródło: archiwum.wiz.pl

Wiecie skąd wywodzi się nazwa Słowianie?

Badacze mają dwie hipotezy. Pierwsza dotyczy rdzenia, który tkwi w wyrazach słowo, sława. Nazwa Słowianie mogłaby, opozycyjnie do "niemych" Niemców, oznaczać "mowni", czyli mówiący zrozumiale.

Druga teoria opiera się na podobieństwie brzmieniowym rdzenia słow- do sław, który pierwotnie oznaczał "zwilżać". Występuje on w wielu nazwach wodnych na obszarach zaludnionych przez Słowian (rzeki i jeziora Sława, Sławut, Słowie). Zgodnie z takim rozumowaniem nazwa Słowianie określałaby "mieszkańców przybrzeża". Za tą teorią przemawia fakt, że przyrostek -anin, -enin służy do tworzenia nazw mieszkańców na podstawie nazw terenowych i miejscowych. 

Co z tym przecinkiem?

źródło:kari2010.bloog.pl

Kwestia postawienia przecinka w zdaniu może być prawdziwym dylematem. Co z tym przecinkiem? Gdzie i kiedy go postawić? 

Jest kilka zasad, które, porządkując interpunkcję, mają nam ułatwić pisanie. 

Przecinek stawiamy

1. ZAWSZE przed:

- ale 

- bo 

- gdyż

- lecz

2. Gdy wymieniamy/wyliczamy szereg czasowników, rzeczowników bądź wyrazów tego samego typu: 

Kup bułki, mleko, masło, jogurt.

Na zewnątrz jest zimno, deszczowo, wietrznie.

3. Przed imiesłowem zakończonym na -ąc, łszy, 

-wszy (wyjątek: wyjąwszy (w znaczeniu oprócz)

4. Podwójnym przecinkiem zaznaczamy wtrącenie, dopowiedzenie.

5. Przed wyrazami uwypuklającymi treść, np:

- raczej

- prawdopodobnie

- nawet

- przynajmniej

- chyba

- na przykład

- ewentualnie

Przecinka NIE stawiamy

1. Gdy wymieniamy szereg wyrazów nierównorzędnych:

Byłem na pierwszym polskim festiwalu muzyki jazzowej. (pierwszy z polskich festiwali)

2. Przed:

- tudzież

- i (chyba że chodzi o wyliczenia np. Byliśmy w kinie, i w teatrze, i w operze)

- albo

- ani

- oraz

- lub

- bądź

(chyba że któryś z tych wyrazów rozpoczyna wtrącenie, dopowiedzenie, wówczas STAWIAMY przed nim przecinek)

- czy

3. Po MIMO ŻE (dopiero po czasowniku występuje przecinek, np. Mimo że zaspałam, zdążyłam na autobus.)

4. Przed spójnikami w połączeniu z partykułą, spójnikiem i przysłówkiem:

- własnie gdy/jak/kiedy

- dlatego że/iż

- tym bardziej że

- zwłaszcza że

- chyba że

5. W połączeniu: dwóch spójników, zaimka względnego i spójnika, spójnika i zaimka względnego (a choć/gdy/jeśli/mianowicie/kiedy/ponieważ/więc/że)

6. W utartych zwrotach (nie wiadomo kiedy, po raz nie wiem który itd.)

7. W frazeologizmach (jak z bicza strzelił, uciec gdzie pieprz rośnie itd.)

Najważniejsze, żeby pamiętać o tym, że przecinek nie bez powodu należy do znaków przestankowych. Najprościej mówiąc: Stawiamy go w momencie, kiedy chcemy wziąć oddech. 

Dla szczególnie zainteresowanych polecam http://www.prosteprzecinki.pl/

Odnośnie czegoś, czy odnośnie do czegoś?

Ostatnio zrobiło się głośno wokół dylematu: mówimy odnośnie do czegoś, czy odnośnie czegoś?

Poprawnie powinniśmy mówić: ODNOŚNIE DO CZEGOŚ (forma ta jest zgodna z normą składniową). 

Prof. Miodek, uznając wyrażenie odnośnie czegoś za błędne (zapożyczenie składniowe z języka rosyjskiego) tłumaczy: "Skoro wszyscy posługujemy się zwrotem 'odnosić się do czegoś', racjonalna i funkcjonalna jest obecność przyimka 'do' w pokrewnej syntagmie 'odnośnie do czegoś'."(źródło)

Natomiast prof. Mirosław Bańko zostawia mówiącemu dowolność: "W tej sytuacji można iść za zwyczajem językowym jako „ostatecznym prawodawcą”, ale można też bronić tradycji, twierdząc – jak niektórzy językoznawcy – że „błąd wielokrotnie powtórzony nie przestaje być błędem”.

Jednak, z logicznego punktu widzenia odnosimy się do czegoś. 

Mając dylemat, warto skorzystać z synonimów: w stosunku do czegoś, w związku z czymś. Wtedy nie będziemy musieli obawiać się błędu. 

rysunki-jezykowe.blogspot.com

Profesorzy czy profesorowie?

pl.123rf.com 

• Obie formy są poprawne. Jednak mówiąc "profesorowie" podkreślamy szacunek, jest to forma bardziej uroczysta, grzecznościowa, zalecana.

Mieszkaniec Krety to...?

Wiecie jak nazywa się mieszkaniec/mieszkanka Krety, Liechtensteinu czy Monako?

Niektóre nazwy mieszkańców danego państwa/regionu mogą dostarczyć dużych problemów. 

Poniżej przedstawiam tabelę zawierającą te najtrudniejsze:

Andora - mieszkaniec Andory/mieszkanka Andory

Austria - Austriak/Austriaczka

Azerbejdżan - Azerbejdżanin, Azer/Azerbejdżanka, Azerka

Bangladesz - Banglijczyk/Banglijka

Dania - Duńczyk/Dunka

Grecja - Grek/Greczynka

Gruzja - Gruzin/Gruzinka

Indie - Indus/Induska (dawniej Hindus/Hinduska)

Kenia - Kenijczyk/Kenijka

Kreta - Kreteńczyk/Kretenka
Liechtenstein - mieszkaniec Liechtensteinu/mieszkanka Liechtensteinu
Łotwa - Łotysz/Łotyszka
Monako - mieszkaniec Monako/mieszkanka Monako
Rodos - Rodyjczyk/Rodyjka
Tadżykistan - Tadżyk/Tadżyjka
Turcja - Turek/Turczynka
Uzbekistan - Uzbek/Uzbeczka, Uzbejka

źródło: www.pokertexas.pl

Nieużywane nazwy pokrewieństwa

Kim jest jątrew, kto to jest świostka i kim dla nas jest szurza? To tylko wybrane przykłady nazw pokrewieństwa, który wyszły z użycia i są już praktycznie nikomu nieznane. 

Jako ciekawostkę wymienię kilka:

- macierz (matka)

- braciec (brat)

- wnęk (wnuk)

- przewnuk (prawnuk)

- snecha (synowa)

- zołwica (siostra męża)

- świekr (ojciec męża)

- jątrew (żona brata męża)

- stryk (brat ojca - obecnie znane)

- szurza (brat żony)

- naciot (mąż ciotki)

- świostka (siostra lub matka żony)

- nieć (kuzyn)

- nieściora (kuzynka)

źródło zdjęcia: wikipedia

Wyrazy mylone

Wyrazy mylone - są takie pary słów, które brzmią podobnie, są podobnie zbudowane lub pochodzą z tego samego pola znaczeniowego, ale mają różne znaczenia.

Jednym z przykładów wyrazów podobnie brzmiących jest para chorał i churał. Chorał to uroczysty śpiew liturgiczny, utwór muzyczny w formie podniosłej pieśni kościelnej, przeznaczony do takiego śpiewu. Natomiast churał to organ władzy państwowej w Mongolii. Rzeczowniki te, mogą być mylone w skutek podobieństwa dźwiękowego.

Podobieństwo formalne jest przyczyną mylenia czasowników adaptować i adoptować. Pierwszy z nich, czyli adaptować oznacza przystosowywać się do czegoś. Natomiast adoptować,  należy do terminologii prawniczej i oznacza uznać czyjeś dziecko za swoje, przysposobić je. W tym wypadku pomyłki są obustronne i wynikają z bardzo dużego podobieństwa formalnego i znaczeniowego. Oba odnoszą się do przystosowania, przysposobienia. 

Podobieństwo budowy jest przyczyną mylenia wyrazów formować i formułować. Oba wywodzą się od wyrazu forma. Formować oznacza kształtować coś, nadawać określoną formę. Natomiast formułować – nadawać jakiejś myśli, programowi – zwięzłą postać słowną.

Wspólne elementy istnieją również w parach rzeczowników ewangelik (powołujący się na Ewangelię jako źródło wiary) i ewangelista (autor ewangelii), które związane są etymologicznie z Ewangelią czy metodyk (specjalista w zakresie metodyki, zasad wykonywania jakiejś pracy) i metodysta (człowiek, który w swojej doktrynie religijnej zawraca uwagę na konieczność osobistego przeżycia łaski Bożej, jako warunku rozgrzeszenia), wywodzące się od przymiotnika metodyczny. 

Bardzo bliskie formalnie są rzeczowniki status i statut. Odnoszą się one do tej samej sfery zjawisk, czyli organizacji życia społecznego. Jednak różnią się pod względem znaczenia. Status to stan prawny jakiejś osoby, instytucji, organizacji. Natomiast statut to zbiór przepisów określających cele i zadania jakiejś organizacji, opisujących też jej strukturę i sposoby działania.

Do wyrazów mylonych należą również: efektywny i efektowny (zajrzyj) oraz cenzura i cezura (zajrzyj).