Konstrukcje językowe: "dla kogoś/czegoś" zamiast "komuś/czemuś", pomagać dla domu dziecka, powiedzieć dla mamy - czy są poprawne?
Przyimek "dla" z dopełniaczem zamiast celownika, to charakterystyczny dla Podlasia czy Kresów północnych, regionalizm składniowy. Takie konstrukcje były obecne nawet w języku inteligencji.
Według badaczy regionalizm ten wynikał z trudności wyboru między końcówką -u i -owi. Dlatego starano się po prostu unikać celownika (taka tendencja do zastępowania form przypadków deklinacyjnych wyrażeniami przyimkowymi była typowa dla polszczyzny).
Druga grupa językoznawców uważa, że jest to po prostu lokalna innowacja, która postała na podłożu litewskim.
Regionalizm ten spotykamy dopiero w XIX wieku, a więc, biorąc pod uwagę przemiany języka, jest to cecha nowa.
Ile razy sięgam po książki Marka Krajewskiego, jestem pod ogromnym wrażeniem erudycji, wiedzy, perfekcyjnego warsztatu pisarskiego, doskonałej intrygi. Jeśli czytelnik szuka lektury łatwiej i banalnej, gdzie krew leje się strumieniami, a intryga, chociaż wciągająca, sprawia, że po rozwiązaniu zagadki spokojnie przechodzimy do porządku dziennego - źle trafił. U Krajewskiego nie ma pojęcia sprawiedliwości rozumianej, zgodniej z literą prawa. Każdy ma swoją sprawiedliwość. I dlatego kryminały te wzbudzają tyle emocji...
Jest 1929 rok. We Lwowie, na strychu brudnej i podejrzanej kamienicy, znaleziono ciało wróżki. Zmarła miała pętlę na szyi. Jednak to nie uduszenie było przyczyną śmierci. Kobieta otrzymała perfekcyjny cios gwoździem w mlecz, czyli stos pacierzowy, który spowodował natychmiastową śmierć. Morderca wyciął zamordowanej płat skóry głowy, razem z włosami i dołączając list, napisany po hebrajsku, wysłał do naczelnika komendy. Nikt jednak, nie potrafi przetłumaczyć tajemniczej wiadomości - jedyny mężczyzna znający języki klasyczne, został wydalony z policji za niesubordynację. Wymiar sprawiedliwości, musi więc szukać eksperta na własną rękę. Czy poradzą sobie bez Edwarda Popielskiego?
Komisarz Edward Popielski, po przymusowym zakończeniu pracy we lwowskiej policji, wraca do udzielania korepetycji z matematyki. Zajęcie to jednak wyraźnie wykracza, poza granice jego cierpliwości. Dlatego chętnie przyjmuje zlecenie jako prywatny detektyw. Sprawa, której się podejmuje sprowadza na niego nie tylko ogromne nieszczęście, ale także miłość. A co najważniejsze, łączy się ze śledztwem prowadzonym przez lwowską policję. Czy Popielski wróci do służby? Okazuje się, że jest jedyną osobą, która może dorównać zbrodniarzowi i odczytać szyfr, za pomocą którego zabija. Zbrodniarz posługując się alfabetem hebrajskim i skomplikowanym systemem matematycznym, wylicza datę śmierci, oraz sposób, w jaki zginie dana osoba - jeśli profesja, umieszczona w kwadracie magicznym, zgadza się z imieniem i nazwiskiem - wówczas zabija, nazywając swoje wyliczenia liczbami Charona. Czy Popielski uratuje następną potencjalną ofiarę i złapie szalonego mordercę?
Książka genialna! Rewelacyjna intryga, przeplatana, naukowymi zagadkami i obyczajowymi epizodami z życia komisarza. Świetne połączenie zbrodni, miłości i nauki. Jak zwykle emocje budzi mało moralne zachowanie komisarza i wymierzanie sprawiedliwości z perspektywy jednostki. Krajewski całkowicie burzy schemat odpowiedzialności za zbrodnię. Pojawia się również motyw rozprawy sądowej, tak rzadki w powieści kryminalnej, gdzie akcja kończy się wraz z ujawnieniem mordercy. Proces, który się toczy, ma nie tyle udowodnić tezę o zbrodni, sformułowaną przez Popielskiego, co uchronić go przed ostateczną porażką. Czy Popielskiemu uda się wywinąć od odpowiedzialności? U Krajewskiego nie można być pewnym niczego...
Podobno dobrą książkę poznaje się już po kilku pierwszych stronach. Jeśli wciągnie, zaciekawi, czytelnik jest "kupiony", jeśli nie - jest duża szansa, że może nie doczytać do końca. Niecierpliwych czytelników w końcu nie brakuje. Kłóciłabym się z tą zasadą, zwłaszcza po przeczytaniu kryminału Marcina Wrońskiego Morderstwo pod cenzurą. Nie będę ukrywać, że początek wcale mnie nie porwał. Był trup, była zagadka, ale jakoś to wszystko było mało wciągające. Mam jednak zasadę, że nigdy nie odkładam książki, jeżeli jej nie przeczytam do końca. I choćby była naprawdę nudna, zaciskam zęby i czytam dalej. Może to przyzwyczajenie z lektur szkolnych, a może upór polonisty. Nie wiem. W każdym razie, dobrze, że nie rzuciłam tej książki w kąt.
Lublin 1930 rok. Mieszkańcy przygotowują się do obchodów 11 listopada. Jednak na kilka dni, przed patriotycznym świętem, zostaje brutalnie zamordowany we własnym mieszkaniu, redaktor naczelny prawicowej gazety. Wszyscy upatrują się w tym podtekstu politycznego. Śledztwem zajmuje się Zygmunt "Zyga" Maciejewski, policjant, który nie zawsze postępuje zgodnie z prawem. Postać momentami przypominająca Edwarda Popielskiego, komisarza z utworów Marka Krajewskiego. Jednak pracę operacyjną utrudnia mu policjant, przydzielony do pomocy z komendy głównej. Pytanie tylko: czy ma on faktycznie pomóc, czy nie dopuścić do odnalezienia mordercy? Po pewnym czasie znalezione zostaje ciało cenzora prasowego, pracującego w tej samej gazecie, co zamordowany wcześniej redaktor. Kolejne zwłoki komplikują jeszcze bardziej kryminalną zagadkę. A, jak odkrywa Maciejewski, w sprawę zamieszani są najbardziej wpływowi mieszkańcy Lublina. Czy dojdzie do rozwikłania kryminalnej szarady? Czy może prawda okaże się zbyt niekorzystna dla wysoko postawionych obywateli, aby mogła zostać ujawniona?
Wroński budując fundamenty kryminalnej zagadki, z reportażową dokładnością odtwarza specyfikę miasta, warunki społeczne, tło polityczne i obyczajowe Lublina z I połowy XX wieku. Z intrygi bije ogromna erudycja i wiedza historyczna autora. Akcja, szczególnie pościgi, momentami przypominają dobry film sensacyjny, z dramatycznymi zwrotami wyjętymi wprost z Jamesa Bonda, a otwarte zakończenie budzi wiele emocji.
W Oslo znaleziono ciała dwóch młodych kobiet, które utopiły się... we własnej krwi. W ustach miały 24 rany głębokie rany, zadane tajemniczym narzędziem tortur. Wkrótce w podobny sposób ginie parlamentarzystka. Wydawałoby się, że kobiety nie mają ze sobą nic wspólnego, jednak nie ulega wątpliwości, że zostały zamordowane przez tego samego człowieka. Czy to seryjny zabójca? Ma jakieś kryterium doboru ofiar, czy działa zupełnie przypadkowo? Wydział zabójstw nie radzi sobie z tymi sprawami, a naciski ze strony prasy i ministerstwa są coraz silniejsze. Nie pozostaje im nic innego, jak odszukać najlepszego norweskiego śledczego i zmusić go, aby zbadał tę sprawę. Zadanie to, paradoksalnie, będzie jeszcze trudniejsze, niż znalezienie mordercy, gdyż Harry Hole, potrafi być bardzo uparty.
Po sprawie Bałwana (Pierwszy śnieg) Harry Hole zrezygnował z pracy w Wydziale Zabójstw i wyjechał do Hongkongu. Tylko ze względu na krytyczny stan zdrowia swojego ojca, Harry zgodził się wrócić do Oslo i zająć ostatnią (ileż będzie jeszcze tych ostatnich spraw?) sprawą. Sposób działania mordercy przypomina postępowanie Bałwana. Czyżby nieobliczalny seryjny zabójca doczekał się naśladowcy? Harry próbując rozwikłać zagadkę tajemniczych morderstw i poznać narzędzie tortur natrafia na kolejne trupy. Czuje, że depcze zabójcy po piętach, jednak ten jest zawsze o krok przed nim. Czy zdąży rozpracować schemat zbrodni zanim znowu poleje się krew?
Kolejna genialna intryga Nesbo i trzymająca w napięciu akcja. Szczególnie podobał mi się zabieg, w którym po każdej akcji Harrego pojawiał się monolog anonimowego mężczyzny, prawdopodobnie sprawcy, komentującego ruchy policji. Przyznam szczerze, że był moment, w którym nieustanne pościgi za sprawcą zaczynały mnie już męczyć - nie mogłam się doczekać, aż w końcu go złapią i akcja się zakończy. Jednak Nesbo zgrabnie wybrnął z tego przekombinowania, a z każdą kolejną częścią opowieści o śledczym Harrym Hole czyta się z większymi wypiekami na twarzy.
Czerwone gardło to kolejna genialna powieść Jo Nesbo, w której pierwsze skrzypce gra
Harry Hole. Tym razem musi on nie tylko zmierzyć się ze zbrodnia wynikająca z
traumy wojennej, ale również zdecydować czy prawda rzeczywiście oznacza to samo
co sprawiedliwość.
Rok 1944 działania na froncie. Kilku norweskich
młodych rekrutów walczy w SS przeciw Rosjanom. Jednak już na froncie zdają
sobie sprawę, że biorą udział w cudzej wojnie. Wielu z nich ginie, wielu
również dezerteruje. Taki sam los spotyka dwóch przyjaciół: Daniela, który po
zabiciu jednego z żołnierzy walczących w przeciwnym obozie przyjmie jego imię –
Uriasz. Drugi z mężczyzn natomiast po śmierci przyjaciela ucieka z frontu z
fałszywymi papierami w kieszeni. W szpitalu, do którego trafia poznaje
pielęgniarkę Helenę, w której od razu zakochuje się z wzajemnością. Młodzi chcą
uciec do Paryża, jednak zakochany w Helenie lekarz szantażem zmusza ją do
ślubu. Uriasz, bo tak każe mówić do siebie dezerter, opuszcza Wiedeń sam,
jednak miłość do Heleny odbije się na całym jego późniejszym życiu.
Harry Hole po przypadkowym postrzale jednego z
agentów ochrony podczas obstawy wizyty prezydenta USA w Norwegii - zostaje
przeniesiony do pot i awansuje na komisarza (władze obawiały się skandal, który
by wybuchł, gdyby prasa dowiedziała się, że wizyta głowy państwa największego
ze zwierzchników Norwegii nie była tak perfekcyjnie zaplanowała jak każdy
myślał). Tam dostaje mnóstwo papierkowej roboty, ale szybko okazuje się, że
jest niezbędny Wydziale Kryminalnym. Ktoś kupuje bardzo drogą nielegalną broń,
pochodząca z czasów wojny i zaczyna zabijać, wydawałoby się przypadkowe osoby.
Jednak jak Harry wkrótce się przekonuje - zbrodnia ma głębokie podłoże wojenne,
a morderca w swoim rozumieniu wymierza sprawiedliwość. Czy Harry powstrzyma
tajemniczego niebieskookiego starca przed popełnieniem zbrodni? Czy uda mu się
zrozumieć przypadek MPD, czyli rozdwojenie osobowości? Po której stronie stanie
słynny komisarz w momencie, gdy prawda może zranić najbliższe mu osoby.
Rewelacyjna powieść Nesbo, z ciekawym zabiegiem
narracji przeplatanej, gdzie czytelnik na zmianę śledzi czasy wojny i
współczesność. Powieść szkatułkowa, gdzie historia Harrego jest tylko jedną z
wielu ciekawych historii. Niesamowita opowieść, genialna intryga i zawrotna
akcja sprawiają, że tę książkę kończy się czytać na stojąco, zapominając o
łapaniu oddechu. Kryminał wzbogacają historie miłosne rodem z najlepszego
romansu: piękne i niebanalne. To w tej części Harry poznaje Rachel, swoją wielką
miłość, którą czytelnicy znają z późniejszych części, jeśli nie czytali serii
po kolei. Był moment, w którym nienawidziłam Nesbo, za to, że zabił jedną z
najfajniejszych postaci, ale dzięki temu czytałam w napięciu, ze złością i
zniecierpliwieniem. A jak mówi jedna z moich bliskich koleżanek, wielka fanka Nesbo:
jego książki powinny być w twardej oprawie, żeby można było nimi rzucać, gdy
autor zdenerwuje czymś czytelnika. Ale o to przecież chodzi: o adrenalinę
emocje napięcie. Nesbo daje czytelnikom wszystko w jednym pakiecie
Zdecydowanie wolę kryminały dla młodzieży Chmielewskiej, niż jej powieści, w których bohaterką jest Joanna - taka szalona, w każdym calu idealna, że aż denerwująca. Nawiedzony dom to opowieść o dwójce rodzeństwa, która po przeprowadzce do nowego, podejrzanego domu, rozpoczyna zabawę w detektywów, a towarzyszy im przy tym znaleziony pies - Chaber.
Ojciec rodzeństwa otrzymuje w spadku wielki dom, ale już od samego początku ma z nim spore problemy. A to remont okazuje się niemożliwy, a to w części domu mieszka uciążliwa, niepożądana współlokatorka, która ani myśli się wyprowadzić. I jeszcze na dodatek jacyś żartownisie wypisują dziwne znaki na jego samochodzie. Czyżby komunikowali się szyfrem? Dobrze, że sprawą zainteresowało się rodzeństwo: Janeczka i Pawełek, bo kto wie, jakby się cała historia z domem, przemytem i gangiem skończyła, gdyby rodzeństwo nie rozwiązało sprawy, nad którą policja pracowała latami.
Zabawna detektywistyczna historia dla dzieci i młodzieży. Pełna humoru, szalonych pomysłów i tajemniczych zwrotów akcji. Trochę naiwna i przerysowana, ale taka przecież musi być kryminalna książka dla dzieci. W każdym razie, lepiej czyta się o przygodach rodzeństwa Chaber niż Joannie.
Tej powieści chyba nie trzeba nikomu przedstawiać. Ukazywała się w odcinkach w latach 1909-1910. Jest to najsłynniejszy utwór Gastona, mimo że jego powieści detektywistyczne stanowią prawdziwą ucztę dla kryminalnych smakoszy i doskonały dokument do badań dla historyków literatury.
Upiór w Operze to mistrzowsko zawiązana intryga, zahaczająca pod powieść grozy, powieść gotycka. Co tu dużo pisać, w operze dzieją się dziwne rzeczy: wszyscy wierzą w istnienie upiora, który wynajmuje loże numer 5 (czyta plan, zostawia bileterce napiwek, czekoladki, kwiatek z bukietu), tylko nowi dyrektorzy uważają, że obecność rzekomego upiora to niesmaczny żart. Wypowiadają więc wojnę zjawie, łamiąc wszelkie zobowiązania wobec upiora podtrzymywane przez poprzedników. Wkrótce wszelkie groźby przekazywane przez upiora w listach zaczynają się spełniać... Upiór przede wszystkim domaga się, aby główną arię grała Christina, córka skrzypka, która wierzy w istnienia Anioła Muzyki. Uważa, że to on uczy ją wieczorami w garderobie śpiewu. Z czasem okazuje się, że to Erick - zdeformowany fizycznie, utalentowany kompozytor, żyjący w piwnicy opery. Czy to on jest upiorem? Jak skończy się jego związek z Christiną? Jak śpiewaczka wybrnie z miłosnego trójkąta?
Już od samego początku utworu, autor twierdzi, że upiór istniał naprawdę. Czytelnik może mu wierzyć bądź nie, ale niezależnie od odpowiedzi przyzna, że historia Ericka jest niesamowita. Autor bawi się z czytelnikiem w kotka i myszkę, wprowadza w mroczną, tajemniczą historię, po czym wszystko perfekcyjnie i logicznie wyjaśnia. Niczym Piękna i Bestia i Romeo i Julia razem :D
Tajemnica żółtego pokoju to jeden z pierwszych kryminałów, które stanowią próbę rozwiązania morderstwa dokonanego w zamkniętym pomieszczeniu, do którego, pozornie, nikt obcy nie miał wstępu. Utwór ukazał się w 1907 w odcinkach. Wówczas po raz pierwszy pojawiała się postać reportera-detektywa Josepha Rouletabillea, który niespełna rok później podbił serca miłośników powieści detektywistycznych.
Rouletabillea jest przykładem detektywa, który nie tylko bezbłędnie składa pozornie niezwiązane ze sobą elementy w jedną całość, ale także bardzo drobiazgowo zbiera najdrobniejsze ślady pozostawione na miejscu zbrodni (wyciąga spod łóżka zakrwawiony włos). Nie dzieli się jednak swoimi spostrzeżeniami z czytelnikiem. Krzyczy "wszystko jasne" i pozostawia czytającego w fazie własnych domysłów i przypuszczeń.
Utwór został napisany zgodnie ze wszystkimi złotymi zasadami powieści detektywistycznej, sformułowanymi przez Detecion Club (do którego należała m.in. Agata Christie czy Dorota Sayers). No prawie wszystkimi. Autor jedną z nich złamał drastycznie. Którą? Tego zdradzić nie mogę, bo zepsuję zabawę osobom, które Tajemnicy żółtego pokoju jeszcze nie czytały.
Dzisiejszego czytelnika może trochę nudzić fabuła, ale sama chęć poznania wyjaśnienia zbrodni dokonanej w zamkniętym od wewnątrz pokoju, gdzie okna były zakratowane, nie było również żadnego tajemnego przejścia, zbrodniarz oczywiście nie korzystał również z magicznych sztuczek, sprawi, że z pewnością nawet najbardziej wybredny czytelnik dotrwa do końca. Jest to swoista próba rozumu i wyjaśnienia niemożliwego wyłącznie prawami logiki. Czy rozwiązanie okaże się satysfakcjonujące? Z pewnością bez drobnych naciągnięć nie udałoby się uzyskać takiego efektu.
Dlaczego zwrot "wziąć na tapetę"uważany jest przez wielu naukowców za błąd?
Poprawnie brzmi "wziąć na tapet", ale niewielu jeszcze pamięta co to słowo oznacza.
TAPET to stół przykryty zielonym suknem, przy którym toczyły się obrady.
Jak mówi profesor Bańko: "W wyniku tej pomyłki – w wydawnictwach normatywnych ocenianej jako błąd językowy – logiczny i dobrze umotywowany zwrot stał się strukturalnie nieprzejrzysty, a przy dosłownej interpretacji absurdalny. Można się długo zastanawiać, jaki związek ma jego faktyczna treść z papierem do oklejania ścian lub – by sięgnąć po nowsze znaczenie tapety – z grafiką umieszczaną na pulpicie komputera. Ludzie jednak starają się być racjonalni i dopatrują się sensu tam, gdzie go nie ma, a nowe znaczenie tapety stwarza szansę odnalezienia zagubionego sensu. Czy w pojęciu niektórych osób temat wzięty na tapetę to nie jest przypadkiem taki, który leży na pulpicie komputera w formie pliku gotowego do otwarcia?"
Gdy w repertuarze kinowym zobaczyłam film o tytule Niebo istnieje... Naprawdę! wiedziałam, że muszę go zobaczyć. A zajawka o podróży do nieba małego chłopca dodatkowo mnie zaciekawiła. Zawsze interesowałam się śmiercią kliniczną, zastanawiałam się co się dzieje z człowiekiem, gdy staje na granicy życia i śmierci, a opowieść 4 letniego chłopca, wydała się nadzwyczaj interesująca. Kto może być bardziej wiarygodny niż dziecko? Sceptycy zaraz odpowiedzą, że dziecko ma przecież bujną wyobraźnię itd., ale zapominają, że dzieci w tym wieku nie znają konwenansów, pojęcia wstydu, nie boją się zapytać i mają niewinną szczerość, której dorosłym brakuje.
Oczywiście cały film przepłakałam.
Nie wiedziałam wówczas, że dużo wcześniej powstała książka. Równie piękna jak film, chociaż takich krokodylich łez ze mnie nie wycisnęła.
Todd Burpo pastor w małym miasteczku, nazywany Hiobem, bo doświadczył bardzo wiele, opisuje historię swojego synka, który mając 4 lata trafił do nieba. Colton przez wiele dni wymiotował. Lekarze nie wiedzieli co mu dolega, a chłopiec gasł w oczach. Pastor postanowił zabrać go do innego szpitala, chociaż tracił powoli nadzieję na uratowanie dziecka. Tam okazało się, że chłopcu pękł wyrostek, a trucizna rozlewała się po jego ciele aż 5 dni. Chłopiec przebył operację i tysiące różnych zabiegów, ratujących jego zanieczyszczone narządy. Gdy leżał na stole operacyjnym wyszedł z ciała i zobaczył swoją operację, w jednym pokoju ojca krzyczącego na Boga, a w drugim mamę, która dzwoniła do wszystkich znajomych prosząc o modlitwę. Wówczas trafił również do nieba. To co opisywał wydawało się niewiarygodne. Mówił o rzeczach, o których po prostu nie mógł wiedzieć, np. o tym, że jego mama kiedyś poroniła. Opisał swoją siostrzyczkę, chociaż rodzice nie znali wówczas płci dziecka. Opowiadał o swoim pradziadku. Ale przede wszystkim o Jezusie i niebie. Mówił słowami pisma, chociaż nie mógł go znać. Wiedział, że Jezus siedział po prawej stronie Boga, że miał aureolę, chociaż nie znał jej nazwy, że miał rany, chociaż był za mały, aby wiedzieć o ukrzyżowaniu, opisał strój Jezusa i szkarłatną szarfę, ale przede wszystkim mówił o jego oczach. Wspomnienia chłopca przyprawiają o dreszcze. Gdy mówi, że w niebie nie ma pojęcia czasu, nie ma dnia i nocy, wszyscy są młodzi, jest mnóstwo kolorów - to wszystko jest niewyobrażalne. Ale największe ciarki przechodzą, gdy chłopiec mówi, że nie boi się śmierci, chciałby wrócić do nieba, bo tam jest tak pięknie.
Przepiękna historia dająca prawdziwą nadzieję i ogromne siły, ale także pozwalająca pogodzić nam się z nieuchronnym zjawiskiem śmierci. Wszystkie największe dylematy teologiczne, trudne metafory, interpretacje pisma świętego, nauk Jezusa zostają sprowadzone do prostych słów czteroletniego dziecka - niebo istnieje i jest piękne.
