Jeżeli chodzi o rodzaj, to mamy zarówno: 'ta żołądź' jak i 'ten żołądź'. Nigdy żołędź! Mimo że mamy żołędzie, a nie żołądzie.
Profesor Jan Miodek:
"Większość słowników informowała, że jest to
rzeczownik rodzaju żeńskiego (ta żołądź), podczas gdy dla absolutnej większości
Polaków był to oczywisty ten żołądź w rodzaju męskim. W tej chwili - na
szczęście - w leksykonach znajdują się obie postacie rodzajowe, a za częstszą
uznaje się tę w rodzaju męskim. Jako historyk języka dopowiem, że w
staropolszczyźnie też używano słowa żołądź w obydwu rodzajach - męskim i
żeńskim."
Profesor Mirosław Bańko (PWN):
"Gdy chodzi o owoc dębu lub kolor w kartach, mamy odmianę
następującą: ten żołądź lub ta żołądź, dopełniacz tego żołędzia lub tej
żołędzi, biernik ten żołądź, tego żołędzia lub tę żołądź, w liczbie mnogiej
mianownik te żołędzie, dopełniacz tych żołędzi, narzędnik tymi żołędziami."
"Przeszłość nie umiera. Przeszłość to teraźniejszość..."
Megan. Typowa kura domowa mieszkająca na przedmieściach w wielkim domu, z dwojgiem dzieci i mężem, oczywiście prawnikiem. Spokojna, ułożona, wzorowa rodzina. Pewnego dnia, kobieta postanowiła zrobić sobie wycieczkę w przeszłość, o której absolutnie nikt nie miał pojęcia. I to pociągnęło za sobą lawinę nieszczęść....
Dlaczego Megan przed laty zmieniła nazwisko? Dlaczego uciekła od chłopaka, przyjaciół? I jaki związek z jej zniknięciem ma fala morderstw? A przede wszystkim: czemu postanowiła "wrócić"?
Kilku zaginionych i żadnych ciał. Tajemnicze zbrodnie, które łączy jedno - Mardi Gras. Co roku, przez 17 lat, właśnie w to święto ginął jeden człowiek. Ginął, bo nikt nie potrafił odnaleźć ciał. I nagle okazuje się, że jeden z zaginionych być może żyje! A wraz z jego pojawieniem się zaczyna się prawdziwa fala morderstw i to nadzwyczajnie brutalnych. Co z tym wszystkim wspólnego ma Megan? Kim była przed laty? I dlaczego jej były chłopak, fotograf, ciągle widzi krew? Czyżby wiedział za dużo?
Już niedługo ta typowa rodzina będzie musiała zmierzyć się z przerażającą przeszłością kobiety ... O ile zdąży.
Mistrz thrillerów. Wirtuoz intryg. Geniusz w konstruowaniu napięcia i ... fałszywych tropów. Wielokrotny laureat nagrody Edgara - Harlan Coben - kolejny raz zachwyca i sprowadza na manowce nawet najbardziej domyślnego czytelnika.
Zdarzyło Wam się kiedyś, będąc u lekarza, fryzjera, u krawcowej czy nawet w jakimś biurze, że rozmówcy zwracali się do Was bezosobowo? Typu: Niech siada. Jak się nazywa? Niech przyjdzie jutro. Aż chciałoby się zapytać: ale kto?
Kiedyś poprzez formy np. niech zrobi ludzie wyższego stanu zwracali się do plebsu, służby. Nie sądzę jednak, by obecnie ekspedientka w sklepie mówiąc - Pierogów dzisiaj nie dostanie. Skończyły się. - chciała podkreślić swoją wyższość.
Wynika to często z zakłopotania. Gdy rozmówca nie jest pewien czy ma używać formy Pan czy zwracać się po imieniu, najczęściej wybiera formę hmmm... pośrednią (? jego zdaniem) i wyraża się bezosobowo. Jednak to bardzo utrudnia wzajemną komunikację, a co najważniejsze, jest po prostu niegrzeczne!
Często też, obserwujemy, gdy druga osoba zwraca się do nas przez "wy". Wyciągamy dowodzik. Jechaliśmy za szybko. Do której dzisiaj pracujemy? To również świadczy o braku dobrego wychowania.
W jednym z domów dochodzi do tragicznego morderstwa. Wszystkie tropy
wskazują na syna zabitej. W końcu był czarną owcą w rodzinie. I miał motyw.
Chłopak zostaje skazany, mimo że
uparcie twierdzi, że nie było go wówczas w mieście i ma na to świadka. Po paru
miesiącach umiera w celi. Typowa historia kryminalna: jest trup, jest
podejrzany, a motyw i dowody jakoś się znajdą. Następuje rozprawa, skazanie, a
wymiar sprawiedliwości triumfuje, w końcu – o jednego groźnego typa w mieście
mniej. Ale co, gdy po paru latach w progu staje wspomniany świadek i
potwierdza, że naprawdę był z chłopakiem wiele kilometrów od miasta? Dlaczego
zjawił się tak późno? Czemu nie zeznawał i pozwolił na skazanie niewinnego? Czy
miał w tym jakiś interes? Nasuwa się wiele pytań, a odpowiedź okazuje się
banalnie prosta: ów świadek to po prostu kierowca, który feralnego dnia, gdy
dokonano zabójstwa, zabrał z drogi autostopowicza. Nietrudno się domyślić, że autostopowiczem
był skazany. Dlaczego nie powiedział tego wszystkiego w dniu rozprawy? Mężczyzna
miał wypadek, w wyniku którego stracił pamięć, gdy ją odzyskał na zeznania było
już za późno. Chłopak nie żył. Czy nieznajomy mówi prawdę? Czy rzeczywiście
zależy mu na pośmiertnym oczyszczeniu imienia chłopaka?
Rodzina, której trudno było
pogodzić się z tragicznym odejściem żony i matki, zadziwiająco łatwo pogodziła
się z winą Jacka. W końcu „od zawsze były z nim problemy”. Ale czy to, że był
trudnym dzieckiem czyni z niego zabójcę? Wkrótce giną kolejni członkowie
rodziny. Nikt nie jest bezpieczny. A najgorsza okazuje się świadomość, że
zabójcą jest … ktoś z nich. Każdy podejrzewa każdego. A co więcej, wszystkie podejrzenia
wydają się słuszne.
Zbrodnia, zagadka, wiele tropów i
brak właściwego podejrzanego – to prawdziwa uczta dla smakoszy kryminałów. Agata
Christie po raz kolejny udowodniła, że jest wirtuozem zbrodni.
Agaty Christie chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Słyszeli o niej nawet kryminalni ignoranci. Królowa kryminału, autorka ponad 90 powieści (!) i sztuk teatralnych. Twardo stoi na piedestale zbrodni i, po tylu latach, nic nie zapowiada jej upadku... bo po jej opowieści sięga każdy!
Zakończeniem jest śmierć to historia rozgrywająca się u podnóży Nilu, w Egipcie. Autorka niezwykle precyzyjnie oddaje tamtejszy pejzaż i zwyczaje. Sięga do starożytnych wierzeń, przedstawia kapłana ka i egipskie rytuały. Ale najlepiej wychodzi jej malowanie zbrodni.
Kapłan ka, ojciec i dziadek, trzeba dodać, że nie najlepiej wywiązujący się z tej roli, wiele lat po śmierci swej żony sprowadza do domu konkubinę. Piękną, bezwzględną i sprytną. Kobieta tak potrafi manipulować starcem, że na jej jedno słowo gotów był wyrzucić z domu swe dzieci i wnuki. Nietrudno się domyślić, że od zbrodni dzielił tę rodzinę tylko jeden krok. W końcu odkąd kobieta stanęła w progu domu wszystko zaczęło się zmieniać i to na gorsze. "A martwa konkubina, to nie to samo, co żywa konkubina". Jej śmierć nie przyniosła jednak upragnionego spokój. Wręcz przeciwnie! Pociągnęła za sobą falę zagadkowych śmierci. Czyżby mściła się zza światów za zbrodnię? W końcu wielu potwierdza, że widziało jej ducha, a wszyscy, którzy jej źle życzyli nie żyją. Jednak przecież kryminał nie opiera się na działaniu sił nadprzyrodzonych! Śmierć, w tym wypadku, niesie żywa postać. Pytanie tylko: kto kryje się pod tą postacią? U Agaty Christie podejrzanym może być przecież każdy.
Mówimy siódmy kwiecień czy siódmy kwietnia? Dziesiąty lipiec czy dziesiąty lipca?
Często mamy z tym problem, używając błędnych form. A odpowiedź jest bardzo prosta: mamy dziesiąty dzień (kogo? czego?) lipca, siódmy dzień (kogo? czego?) kwietnia itd.
Musimy zapamiętać, że w datowaniu miesiąc występuje ZAWSZE w formie dopełniacza!
Nie od dzisiaj wiadomo, że formy poszczególnych słów języka polskiego, różnią się w zależność od regionu, w jakim ich używamy. Jak to mówią: "co kraj, to obyczaj", w naszym wypadku - co region, to inna forma.
Na ziemniaki powiemy kartofle, bądź pyry; na drożdżówkę - słodka bułka, kołacz, placek, szneka. Wariantywne jest również wychodzenie na zewnątrz. Mieszkańcy Warszawy powiedzą wychodzę na dwór, a w południowej Polsce wychodzi się na pole. Mimo odwiecznego sporu o bardziej odpowiednią formę ("szlachta wychodzi na dwór, chłop na pole" itd.) obie są poprawne, ponieważ należą do regionalizmów.
Daruję sobie cały aspekt polityczny, kształtowanie się języka literackiego i dziedziczenie form (zainteresowanych odsyłam np. do publikacji Kazimierza Nitscha, Odrębności słownikowe Poznania, Krakowa, Warszawy bądź nowszych artykułów na ten temat, czy chociażby słowników regionalizmów czy poprawnej polszczyzny), podkreślę jednak, że wychodzenie na pole jest tak samo poprawne jak wychodzenie na dwór, a jedynym błędem jest forma miejscownika na dworzu(utworzona analogicznie do wyrażania na podwórzu).
A co na ten temat ma do powiedzenia prof. Bralczyk?
Joyland - najnowsza książka Stephena Kinga. Zapowiadała się obiecująco... Wielki powrót Wielkiego Mistrza. Genialne recenzje, zachęcające wypowiedzi. Fani mrocznych powieści z pewnością odliczali dni do chwili, w której będą mogli przeczytać nową powieść mistrza horroru. Tymczasem, ma się wrażenie, jakby promocja książki była większym szałem niż sam Joyland.
Zaczyna się niezwykle ciekawie. Młody chłopak, po rodzinnych przejściach, mający problemy z dziewczyną, zatrudnia się na okres wakacyjny do pracy w wesołym miasteczku. I to nie byle jakim wesołym miasteczku. Stare karuzele, przedziwni i tajemniczy pracownicy, bez wątpienia kryjący niejeden sekret, mroczne pomieszczenia i wróżka, która już przy pierwszym spotkaniu mówi mu coś, od czego dostaje gęsiej skórki. A jakby tego było mało, Joyland okazuje się miejscem brutalnej zbrodni. Kilka lat wcześniej na jednej z karuzeli zamordowano młodą dziewczynę. Nikt nie wie kto i dlaczego to zrobił, ale jedno jest pewne: jej duch ciągle odwiedza to miejsce. Dev, początkowo sceptycznie podchodzący do całej aury otaczającej wesołe miasteczko, podejmie próby znalezienia zabójcy, nie zdając sobie nawet sprawy, że morderca przez cały czas jest na wyciągnięcie ręki... i to dosłownie. Mroczny klimat, tajemnicza zbrodnia, nadprzyrodzone zjawiska - to jest to, do czego przyzwyczaili się fani Kinga. Po takim wstępie z wypiekami na twarzy czekamy na rozwój akcji. Spodziewamy się wielkiego WOW, a tymczasem ... nie dzieje się NIC.
Chłopiec wprawdzie dorośnie, pomoże wielu osobom, zmądrzeje, nawet odnajdzie zabójcę, ale to wszystko jest tak głęboko zatopione w obyczajowych scenach, że już nie robi wrażenia. Czyżby Wielki Mistrz Horroru postanowił spróbować czegoś nowego? Pewnie pod innym nazwiskiem uznałabym Joyland za bardzo dobrą książką, ale po autorze "Ręki Mistrza" spodziewałam się czegoś innego. Nie do tego przyzwyczaiłeś swoich czytelników Panie King...
Słowo to jest niezwykle popularne wśród młodzieży, która najwidoczniej nie zdaje sobie sprawy z jego etymologii. Co więcej, od wyrazu "zajebisty" tworzone są eufemizmy, np. przymiotnik "zarąbisty".
Zajebista impra, zarąbisty telefon, zajebiście było! W języku potocznym, młodzieżowym takie zdania to chleb powszedni. Czy używane są świadomie?
Słowo "zajebisty" pochodzi od słowa jebać, które, jak wiadomo, jest nawet nie tylko przekleństwem (obelga) co dosadnym wulgaryzmem (wyrazy używane do wyrażania gniewu).
W ostatnim czasie mogliśmy śledzić zagorzałą dyskusję na temat rzekomej dewaluacji tego słowa.
Podkreślam, rzekomej, gdyż naukowcy są zgodni, że słowo "zajebiście" jest WULGARNE!
Prof. Mirosław Skarżyński Wyraz,
o który chodzi, jest bez wątpienia wulgarny bez względu na to, co
niektórzy ludzie używający go publicznie z upodobaniem sądzą. To, że został
upowszechniony i można się na niego natknąć w telewizji, radiu i
gazetach, nie zmienia tej oceny.
Prof. Jan Miodek Co ja z nim przeżyłem! Mam do niego wyjątkowo nerwowy stosunek.
Nie jestem święty pod względem wulgaryzmów, zdarza mi się rzucić
mięsem, ale słowa „zajebiście” jeszcze ani razu, w życiu nie użyłem. Ono
mnie wyjątkowo razi, jest wyjątkowo wstrętne i obrzydliwe fonetycznie.
Przed paroma laty jedna z gazet napisała, że profesor Miodek w
„Ojczyźnie polszczyźnie” stwierdził, że słowo „zajebiście” było na
początku wulgarne, ale od częstego używania uległo neutralizacji i można
z nim dzisiaj iść na salony. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Ruszyły matury a tam jest zawsze pytanie o życie wyrazów, ich zmiany znaczeniowe itp. Co drugi abiturient napisał „no np. słowo zajebiście,
jak powiedział prof. Miodek, kiedyś wulgarne dzisiaj jest stylistycznie
neutralne”. Myślałem, że dostanę ataku apopleksji. Ja tak nigdy w życiu
nie powiedziałem!
Prof. Mirosław Bańko Poczucie wulgarności języka osłabło w ostatnich latach, więc to, co dla
starszych jest wulgarne, średnie pokolenie odbiera jako pospolite, a
młodsze – jako potoczne. Jako osoba należąca do średniego pokolenia
uważam słowo zajebisty za wystarczająco wulgarne, aby go nie używać w miejscach publicznych, np. w szkole.
