Kawałek tortu czy kawałek torta?

www.abcgospodyni.pl 

Jedna z czytelniczek zwróciła uwagę na bardzo ważną rzecz: odmianę rzeczownika tort.

Coraz częściej możemy usłyszeć: Kroję torta, Poproszę o kawałek torta. Podczas gdy prawidłowe formy to: tort, toru (Kroję tort - dlaczego? ponieważ rzeczowniki nieżywotne mają biernik równy mianownikowi, w tym przypadku końcówkę zerową; Poproszę o kawałek tortu).

Problem ten został doskonale wyjaśniony tutaj.

Chłopacy

Pewnie wywołam wielkie zdziwienie pisząc, że forma chłopacy jest poprawna. 

Mimo że wiele osób uważa ją za błąd, liczba mnoga od słowa chłopak to zarówno chłopaki jak i chłopacy. 

Jak pisze profesor Mirosław Bańko:

"Słowniki nie mają do niej (formy chłopacy) zastrzeżeń. Zauważmy, że formy chłopaki używa się w kontekstach niemęskoosobowych (Te głupie chłopaki mnie przezywały), drugiej zaś w męskoosobowych (Ci głupi chłopacy mnie przezywali). Obie formy są więc potrzebne.

Zamiast chłopacy można by mówić chłopcy (od rzeczownika chłopiec), ale w niektórych sytuacjach forma chłopcy wydaje się zbyt infantylna."

kulturawnarodzie.pl 

Bardzo mało osób wie o poprawności tej formy i w dalszym ciągu jest ona ostro tępiona na różnych formach internetowych i blogach.

Nocny marek

memy.pl 

Wiecie skąd wzięło się powiedzenie "nocny marek"? Bynajmniej nie chodzi o żadnego legendarnego Marka. 

Marek (pisane małą literą) to pokutująca dusza; nazwa wywodzi się do mary. 

Obecnie nocnym markiem nazywamy osobę, która pracuje w nocy; nocą wykonuje czynności, które normalni ludzie robią w dzień. 

Na ratunek – Nicholas Sparks

Kyle jest prześlicznym czteroletnim chłopcem. Bardzo spokojnym jak nas swój wiek. Wielu powie: aż za spokojnym. Nie wynika to jednak z natury chłopca czy sposobu wychowania… Kyle ma ogromne problemy, które nie pozwalają mu żyć tak, jak innym dzieciom.

Czterolatek ma bardzo poważne problemy z rozumieniem i przyswajaniem mowy. Lekarze zdiagnozowali u niego już wszystko: autyzm, głuchotę, dysleksję i kilka(set)naście innych, skomplikowanych trudności. Żaden jednak nie jest w 100% przekonany o słuszności swojej diagnozy, a już na pewno, nie wie jak chłopcu pomóc. Jego matka poświęca wszystko, aby chłopiec mógł żyć normalnie: rzuca pracę, ćwiczy z nim godzinami, przenosi się do innego miasta, z dala od przyjaciół i znajomych z pracy. Powoli Kyle robi postępy, jednak całkowity przełom w jego mowie następuje w momencie, gdy w tragicznych okolicznościach poznaje Taylora – strażaka ochotnika. Po raz pierwszy w życiu chłopiec ma prawdziwego przyjaciela, który akceptuje go takim, jaki jest. Bawi się z nim, uczy nowych rzeczy, a przede wszystkim wykazuje cierpliwość w porozumieniu się. Co więcej, Taylor również zbliża się do matki chłopca. Wszystko zaczyna się cudownie układać, po czym mężczyzna powoli wycofuje się z życia chłopca i unika jego matki. Dręczony wyrzutami sumienia za śmierć własnego ojca uważa, że nie ma prawa być szczęśliwy. Co tak naprawdę się wydarzyło? Dlaczego demony przeszłości ciągle nękają Taylora? Czemu mężczyzna tak naprawdę został strażakiem? I po co podejmuje się niewykonalnych akcji ratunkowych, balansując na krawędzi życia i śmierci? Czy musi dojść do tragedii, aby mężczyzna przestał żyć błędami przeszłości?

Nicholas Sparks doskonale przedstawia dramat chłopca wychowującego się bez ojca. Historię matki uparcie walczącej o normalny rozwój własnego dziecka. Miłość, która nie ma łatwej drogi. A przede wszystkim walkę o szczęście i próbę wyzwolenia się z przytłaczającego poczucia wina za śmierć bliskiej osoby. Jak zwykle nie obejdzie się bez łez i wzruszenia, gdyż mistrz romantycznych historii uwielbia żonglować emocjami czytelnika. I wychodzi mu to naprawdę doskonale. 

Pochmurno czy pochmurnie?

demotywatory.pl

Mówimy: dzisiaj jest pochmurno, czy dzisiaj jest pochmurnie? 

Możemy powiedzieć i tak i tak, gdyż obie formy są poprawne. 

Przysłówki od przymiotników zakończonych na -ny tworzymy za pomocą przyrostka -e lub -o. Z tym że przyrostek -e występuje częściej. 

Zdarza się również tak, że występują formy oboczne, jak w przypadku wyrazów: pochmurno i pochmurnie, wtedy używamy ich wymiennie.

Taka sama zasada obowiązuje w przypadku przymiotnika mroźny. Możemy powiedzieć, że jest mroźno lub mroźnie. 

Spójnik "natomiast"

Bardzo często spotykam się z nieprawidłowym użycie spójnika natomiast. 

Np. W latach 2009-2011 pracowałem w ..., natomiast w latach 2011-2012 w... (przykład zaczerpnięty z życiorysu).

Spójnik NATOMIAST jest jednym z wyznaczników zdania współrzędnie przeciwstawnego. Zatem należy go używać, w przypadku wyrażeń stanowiących przeciwieństwo, np. Wszyscy jutro idą do kina, ja natomiast postanowiłam zostać w domu. Mój brat bardzo często choruje, natomiast ja stanowię okaz zdrowia. 

Należy również pamiętać, że używanie natomiast jako spójnika wprowadzającego dopowiedzenie jest błędne. 

Torebki i klątwy

Bestseller NY Times. Książka polecana przez wiele portali zajmujących się literaturą, kulturą, kryminałem. Jednym słowem – reklama pierwsza klasa. Szkoda tylko, że na reklamie klasa się kończy.

Główną bohaterką książki jest Haley Randolph – pracująca, a raczej obijająca się w jednej z sieci sklepów, które należą do jej (podkreślam, bo to ważne) oficjalnego chłopaka. Haley jest odzwierciedleniem typowej głupiutkiej blondynki. Zaczęła studia, ale po co tracić czas na ich kontynuowanie skoro i tak będzie musiała pracować. Dorabia w wielkim centrum handlowym, gdzie godziny pracy spędza na zapleczu popijając napoje energetyczne i wcinając tony batonów. Jej jedynym zajęciem jest kupowanie unikatowych torebek, prosto od projektantów. I właściwie tego dotyczy książka: poszukiwania Przepysznej – tak nazywa wymarzoną torebkę. Gdzieś w tle jest klątwa, dwa morderstwa, o które nawiasem mówiąc jest podejrzana i odkrywanie UFO.

Płytkie dialogi, rodem z amerykańskiego serialu dla nastolatek. Akcja dotycząca poszukiwania mordercy może i byłaby ciekawa, ale postać płytkiej Haley, która jest zdziwiona, gdy faceci nie rzucają się na nią, a dziewczyny żyją czymś innym niż kupowaniem torebek psuje całą lekturę.

Jedna z recenzji zapowiadała: „Kryminał, jakiego jeszcze w Polsce nie było” i faktycznie, w Polsce tak słabego kryminału jeszcze nie było. Nie wiem nawet czy można to nazwać kryminałem, chyba że poszukiwanie torebek jest zajęciem na krawędzi bezpieczeństwa?

Po prawo, po lewo, po równo

pl.123rf.com

Zadziwia mnie popularność wyrażeń po prawo, po lewo. Stanowią one przecież błędne skrzyżowanie wyrażeń: na lewo/na prawo oraz po lewej/po prawej stronie.

Zupełnie inaczej sprawa wygląda z wyrażeniem po równo, które przez wiele osób niesłusznie traktowane jest jako błędne.

Przyimek po w związkach oznaczających sposób łączy się przecież z celownikiem: postępować po bożemu, wchodzić po jednemu. Występuje także w postaciach: po cichu, po ludzku, po prostu. Wynikałoby z tego, że jeżeli dzielimy to po równemu lub po równu. Jednak mówimy dzielić po równo i taka forma jest akceptowana. Dlaczego?

Musimy pamiętać, że właściwością przyimków jest uściślanie znaczeń. Np. krople nasercowe czy środki przeciwbólowe są dokładniejsze niż krople sercowe, środki bólowe. Tak samo jest z wyrażeniem po równo. Przyimek po wskazuje w tym wypadku, że podział dotyczy wielu osób. 

Po równo stanowi także analogię do aprobowanych przez język konstrukcji: po litrze wody, po kawałku ciasta, po cukierku. 

Ciekawostką jest fakt, że w słowniku wileńskim występowało hasło porówno (pisane łącznie), które znaczyło 'po równej części'.

Uwikłanie, Zygmunt Miłoszewski

 

„Nie ma złych, są tylko uwikłani”.

Terapia grupowa. Czworo pacjentów, jeden terapeuta. Każdy z nich ugina się pod ciężkim bagażem doświadczeń. Spotkania mają im przynieść ulgę. Jednemu z nich przynoszą…. Wieczną ulgę.

W budynku wynajmowanym przez szanowanego psychiatrę, w czasie jednej z sesji terapeutycznych dochodzi do morderstwa. Mężczyzna, jeden z pacjentów, wyjątkowo doświadczony przez los, zostaje znaleziony z rożnem kuchennym wbitym w … oko. Początkowo dla prokuratora zajmującego się tą sprawą, Teodora Szackiego, sprawa jest jasna: motyw rabunkowy. Złodziej przypadkowo natknął się na mężczyznę i nie chcąc pozostawić świadka – zadał śmiertelny cios. Wszystko nawet trzymałoby się kupy, gdyby nie fakt, że sesje terapeutyczne przypominały, hmmm… spotkania sekty? Pacjenci, realizując teorię ustawień Hellingera wcielali się w członków rodziny wytypowanej osoby. Silne pole wytwarzane przez ustawienie sprawiało, że każdy z obecnych na terapii nie tylko wcielał się w wytyczoną mu rolę. On stawał się osobą, którą miał przedstawiać! Niemożliwe? Nie to jest najdziwniejsze. Dzień przed morderstwem, ustawienie dotyczyło zabitego. Podczas sesji wyszły na jaw rodzinne sekrety, które dla dobra wszystkich powinny pozostać tajemnicą. Czyżby pole było tak silne, a rodzinne konflikty tak wyraźne, że podczas ustawień jeden z pacjentów opętany „ustawieniem” zapragnął śmierci towarzysza? Sprawa nie jest taka prosta, zwłaszcza, że nadzwyczaj dokładnie interesują się nią dawne służby UB. Czy zamordowany miał z nimi coś wspólnego? Dlaczego nagrywał każdą chwilę swojego życia? Co oznacza ciąg cyfr uparcia pojawiający się w pamiątkach po zabitym? I co z tym wszystkim ma wspólnego jego zmarła przed laty córka?

Genialna, trzymająca w napięciu intryga, ironiczne, pełne dobrego poczucia humoru dialogi, nowatorski wątek, utrzymana na wysokim poziomie akcja, a zakończenie? Całkowicie zwala z nóg. Z bijącym sercem rozgryzamy razem z prokuratorem Szackim przyczyny zabójstwa. Do samego końca wydaje nam się, ze tkwimy w ślepej uliczce. Każdy jest podejrzany, a jednocześnie każdy ma alibi. Jednak ktoś musiał zabił. W tej sprawie musimy pamiętać, że „Nie ma złych, są tylko uwikłani”.

Na kanwie powieści powstał genialny film, z nieco zmienioną fabułą:

Krypta

Każdy zapewne zna mit o królu Midasie, który jednym dotykiem zamieniał wszystko w złoto. Otrzymał ten dar na własne życzenie. Jednak szybko zorientował się, jaką głupotę popełnił: groziła mu śmierć głodowa, ponieważ pokarm również ulegał przemianie. Przed śmiercią zostawił jednak ogromne skarby, tak przynajmniej głosił mit. W tym wypadku okazał się on prawdą.

Dwójka małych dzieci, bawiących się u podnóży Neapolu dotarła do ogromnej jaskini, w całości pokrytej złotem. W centralnym punkcie znajdował się posąg kobiety, która również była ze złota. Czyżby to córka króla Midasa? Dziewczynka i chłopiec wówczas na własne oczy widzieli, jak goniący ich mężczyzna po dotknięciu skarbów sam przemienił się w złoto! Czyżby dotyk Midasa był prawdą? Dzieci dorastały z myślą o powrocie do jaskini i zabraniu skarbów. Chęć posiadania ogromnego bogactwa sprawiła, że byli gotowi dosłownie na wszystko, aby znowu odnaleźć jaskinię. Legenda głosiła, że tylko starożytne urządzenie skonstruowane przez Archimedesa może ich doprowadzić do skarbów. Tylko jak je zdobyć? Wystarczy pomoc sławnego inżynieria i pani doktor specjalizującej się w starożytnej Grecji. A co jest najlepszą zachętą? Oczywiście szantaż. I takim sposobem inżynier Tayler Locke i dr Stacy Benedict podejmują walkę z czasem i starożytnymi łamigłówkami aby spełnić żądania porywaczy i  uwolnić swoich bliskich. Czy uda im się przechytrzyć słynnego Archimedesa i odnaleźć jaskinię? W tym celu udają się w podróż do Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii i oczywiście Grecji. Na pewno nie będzie łatwo.

Ciekawe połącznie historii, zagadki i nauki. Świetny pomysł, nie do końca ciekawie zrealizowany. Za dużo w tej książce zbiegów okoliczności, przypadkowego szczęścia i niewiarygodnych zwrotów akcji. Bohaterowie kilka(set?)dziesiąt razy ocierają się o śmierć. Już prawie po nich, ale zawsze albo kula odbije się od ucha i przeżyją, albo zamachowca zgubi pistolet. Trochę to wszystko naciągane. Aczkolwiek, sposób ujęcia historii starożytnej Grecji i wyjaśnienie mitu Midasa zasługują na docenienie.