Tę czy tą?

Jak się okazuje obie formy zaimka 'ten' dostarczają użytkownikom języka sporo problemów. Czy istnieje jakaś zasada pozwalająca raz na zawsze pozbyć się tego dylematu? Oczywiście! I to bardzo prosta. 

TĘ używamy w połączeniach z biernikiem.

np. Podaj mi tę książkę!

TĄ stosujemy w połączeniu z narzędnikiem.

np. Jaś zawsze wsiada do pociągu tylko z tą książką.

Prościej mówiąc stosujemy taką końcówkę, jaką ma rzeczownik: tę miskę/tą miską, tę dziewczynę/tą dziewczyną.

Powyższa zasada dotyczy języka pisanego, w języku mówionym można powiedzieć zarówno tą jak i tę.

źródło: simplyawoman86.blogspot.com

Pół punktu czy punkta?

W dobie popularności serialu Świat według Kiepskich nikogo już nie dziwią określenia: mam pomysła itd. Dlatego też, wyrażenie pół punkta nie budzi wielkiego sprzeciwu. A przecież mówimy: z mojego punktu widzenia, a nie z mojego punkta widzenia.

Pamiętaj: PÓŁ PUNKTU, DWANAŚCIE PUNKTÓW, CZTERY PUNKTY!

Oryginalny czy orginalny?

Oczywiście jedyny poprawny zapis to ORYGINALNY (tzn. swoisty, jedyny w swoim rodzaju).

Błędy zapis orginalny bierze się z wymowy. W potocznej polszczyźnie możemy powiedzieć orginalny, ale w starannej należy podkreślić -y mówiąc oryginalny.

Tak samo z wyrazem oryginał (autentyk, pierwowzór), oryginalniejszy, bardziej oryginalny. 

Poniżej przedstawiam przykład jak NIE NALEŻY pisać!

zse.com.pl 

Spowrotem czy z powrotem?

O dziwo sformułowanie to budzi wiele kontrowersji i dyskusji, zwłaszcza wśród osób stroniących od słownika :D

A wystarczy wpisać oba wyrazy w dowolny program tekstowy czy wyszukiwarkę i od razu widać, że jeden z nich jest podkreślony jako błędny!

Poprawnie piszemy Z POWROTEM (na powrót; w kierunku powrotnym; Chodzić tam i z powrotem).

(spowrotem nie występuje w słowniku!)

polskierekordy.pl

Proszę Panią o ... rękę

"Proszę Panią, a Jaś mnie przezywa" - przykładowy test ze szkolnego korytarza. Używamy tego zwrotu również w sklepie, na poczcie itd. Musimy pamiętać, że sformułowanie to jest NIEPOPRAWNE.

PROSZĘ PANIĄ - używamy tylko w połączeniu z rzeczownikiem w bierniku; prosimy o coś:

Proszę Panią o rękę.

Proszę Panią o pomoc.

Proszę Panią do tańca.

Proszę Panią o dokładne powtórzenie ostatniego zdania.

Konstrukcje "Proszę Pani" poprawne są jedynie w połączeniu z rzeczownikiem w funkcji dopełniacza:

Proszę Pani, która jest godzina?

Proszę Pani, kiedy będzie koniec zajęć?

Proszę Pani, a Jaś mnie przezywa!

memy.pl

Co na ten temat ma do powiedzenia profesor Miodek? Zajrzyj. 

PAMIĘTAJ!

źródło: kwejk.pl

Swetr czy sweter?

Oczywiście TYLKO sweter! To jedyna poprawna forma.

Skąd zatem wziął się swetr? Prawdopodobnie z błędnej analogii do słowa wiatr. Działa to w obie strony, gdyż niektórzy na zasadzie odmiany słowa sweter, mówią wiater, co jest oczywiście formą niepoprawną. 

Przy okazji muszę zwrócić uwagę, że ubieramy się w sweter, bądź wkładamy sweter.

Sformułowanie zakładamy sweter dopuszczalne jest wyłącznie w języku potocznym. Natomiast całkowicie NIEPOPRAWNE jest ubierz sweter. 

Mlaskam czy mlaszczę?

Mlaskam czy mlaszczę? Czasownik mlaskać jest wariantywny i obie formy są POPRAWNE. 

Możemy powiedzieć zarówno: ja mlaszczę, ty mlaszczesz, jak i ja mlaskam, ty mlaskasz. 

komixxy.pl 

Singulare tantum

Ostatnio było o wyrazach posiadających wyłącznie liczbę mnogą (pluralia tantum). Dzisiaj wymienię takie, który liczby mnogiej NIE MAJĄ. Singularia tantum, to rzeczowniki występujące tylko w liczbie POJEDYNCZEJ!

Liczby mnogiej NIE POSIADAJĄ:

- pojęcia abstrakcyjne: np. zdrowie, życie, szczęście, duma, miłość (ale miłości, w sensie romansów, ukochanych osób)

- przedmioty niepoliczalne: np. piasek (ale piaski pustyni, w odniesieniu do większych zbiorów), ryż, powietrze, cukier, pieprz, sól,

- nazwy zbiorowe, typu: młodzież, duchowieństwo, 

Plurale tantum

Ostatnio byłam świadkiem zabawnej sytuacji, w której grupa nauczycieli (również polonistów) zastanawiała się na liczbą pojedynczą słowa perfumy. Efekty były komiczne, jednak obecność samego problemu wywołała u mnie przerażenie! Przecież mamy w języku polskim wyrazy, które NIE MAJĄ LICZBY POJEDYNCZEJ, tzw. pluralia tantum, czyli rzeczowniki występujące wyłącznie w liczbie mnogiej (w przeciwieństwie do singularia tantum - rzeczowników posiadających tylko liczbę pojedynczą). 

Dla przykładu wymieńmy kilka najpopularniejszych rzeczowników NIE POSIADAJĄCYCH LICZBY POJEDYNCZEJ:

- perfumy,

- spodnie,

- sanie,

- nożyce, 

- obcęgi, 

- grabie,

- widły,

- szczypce,

- drzwi,

- ludzie (ale jeden człowiek)

- wrota,

- majtki (w sensie odzieży; na statku jest jeden majtek),

- usta,

- okulary,

- skrzypce,

Do pluralia tantum należą również np. nazwy uroczystości: andrzejki, ferie, chrzciny, czy nazwy geograficzne (Alpy, Tatry, Helsinki). 

A co na ten temat ma do powiedzenia profesor Miodek? Zajrzyj.

(NIE) Stopniowanie przymiotników

źródło:
 profesorek2003.republika.pl 

Dzisiaj wymienię przymiotniki, których w żadnym wypadku nie należy stopniować! 

NIE STOPNIUJEMY!:

- przymiotników określających tworzywo/materiał: asfaltowy, blaszany, drewniany, elektryczny, kamienny, marmurowy, metalowy, piaskowy, plastikowy, srebrny, wełniany, złoty, żelazny. 

Nie powiemy bardziej drewniany, bardziej złoty!

- określających kolor: liliowy, łososiowy, morski, mysi, 

- przymiotników typu: 

*  coroczny, dzisiejszych, wczorajszy, roczny, wieczorny,

*  bukowy, iglasty,

* ciężkozbrojny, filmowy, kosmiczny, nieważny, nizinny, osobowy, owczy, owocowy, przybrzeżny, szkolny, śmiertelny, uliczny, wodny, wojskowy, ziemny. 

A jak to jest z przymiotnikiem "łysy"? Mówimy: bardziej łysy, mniej łysy, łysiejszy, najłysiejszy czy może w ogóle go nie stopniujemy? :-) 

Dziewczyną czy dziewczynom? Pisownia ą/om w wygłosie

Bardzo często pisownia wyrazów zakończonych na ą/om dostarcza nam trudności. Długo zastanawiamy się czy napisać dziewczyną czy dziewczynom, książką/książkom itd. 

Zasada jest bardzo prosta!

W LICZBIE POJEDYNCZEJ PISZEMY Ą!

Np. Dzisiaj spotkam się z moją dziewczyną. 

Mistrz i Małgorzata jest moją ulubioną książką. 

Barbie jest najpopularniejsza lalką. 

W LICZNIE MNOGIEJ PISZEMY OM!

Np. Chłopcy pomogli dziewczynom wnieść walizki. 

Historycy zarzucają zakłamanie książkom Sienkiewicza. 

Zosia kupiła nowe sukienki swoim lalkom. 

Cenzura a cezura

Różnica w pisowni jest niewielka, za to znaczenia całkowicie różne!

CENZURA - to (wg SWJP) "urzędowa kontrola treści książek, czasopism, programów telewizyjnych i radiowych, widowisk teatralnych, filmów itp."

źródło: antyweb.pl

CEZURA - "przedział, moment przełomowy, rozgraniczający w dziejach narodu, ludzkości, w rozwoju nauki, sztuki, literatury itp."

Znajdywało?

Znajdywało czy znajdowało? Według słowników obie formy są poprawne, z tym, że znajdywało jest formą rzadszą, praktycznie już nieużywaną.

Forma znajdywać prawdopodobnie wywodzi się z analogii do wynajdywać.

Głaskać, głaszcze

Możemy używać zarówno formy głaskam (np. kota), jak i głaszczę.

Słownik Współczesnego Języka Polskiego wyróżnia:

- GŁASKAĆ - przesuwać pieszczotliwie ręką, pieścić coś (Głaskać rękę dziecka. Głaskać kota.); pochlebiać komuś, chwalić kogoś (Głaskać czyjąś próżność.)

- GŁASZCZE ucho, wywołuje przyjemne wrażenie słuchowe (Ta muzyka głaszcze uszy.)

Ilość czy liczba punktów?

Jak należy mówić: Ilość krzeseł czy liczba krzeseł? Ilość punktów czy liczba punktów?

W języku mówiony jest to w zasadzie bez znaczenia. Natomiast w starannej polszczyźnie należy uważnie używać słów: ilość i liczba.

ILOŚĆ (wg Słownika Poprawnej Polszczyzny) to "wielkość wyrażająca to, co może być mierzone i ważone; czego może być mniej lub więcej". Najprościej mówiąc ilość odnosi się do rzeczowników NIEPOLICZALNYCH, np. ilość piasku, cukru, soli, mąki.

LICZBA to "suma takich samych albo podobnych jednostek bądź rzeczy". Liczby używamy w odniesieniu do rzeczowników POLICZALNYCH, np. cztery psy (pewna liczba psów), dwa koty, trzydzieści krzesełek.

Efektowny a efektywny

Bardzo często te dwa przymiotniki są ze sobą mylone. Istnieje zasadnicza różnica między wyrazem efektowny a efektywny.

EFEKTOWNY to (wg. Słownika Współczesnego Języka Polskiego) "wywołujący duże wrażenie, zwracający uwagę, rzucający się w oczy; oryginalny, bogaty, piękny, okazały, atrakcyjny".

Efektowny może być np. ubiór.

EFEKTYWNY, czyli "przynoszący efekty; skuteczny, wydajny; istotny, rzeczywisty".

Efektywna może być praca, maszyna, program, czas pracy.

Należy się więc poważnie zastanowić, zanim się powie kobiecie, że efektywnie wygląda :-)

źródło:http://kulturawnarodzie.pl/wp-content/uploads/2012/11/efektowny2.jpg

Pisownia wyrazów z cząstką -kolwiek

Cząstkę -kolwiek ZAWSZE piszemy łącznie!

Przykłady:

- cokolwiek,

- gdziekolwiek,

- kiedykolwiek, 

- aczkolwiek,

- którykolwiek,

- czegokolwiek,

- jakkolwiek,

- jakikolwiek.

Cząstki, które zawsze piszemy ŁĄCZNIE:

- ąd (dokąd, skąd)

- ędy (tędy, którędy)

- dziesiąt (pięćdziesiąt, osiemdziesiąt)

- dzieści (trzydzieści, czterdzieści)

- inąd (skądinąd)

- kroć (stokroć, wielokroć)

- krotny (dwukrotny, pięciokrotny)

- krotnie (stokrotnie, wielokrotnie)

- mość (waszmość, jegomość)

- nasty (piętnasty, osiemnasty)

- naście (dziewiętnaście, jedenaście)

- set (pięćset, osiemset).

W cudzysłowie

Bardzo często słyszymy, że coś jest ujęte w cudzysłowiu. Forma ta jest niepoprawna! Wynika prawdopodobnie z błędnej analogii do słowa przysłowie, w przysłowiu. 

Wyraz cudzysłów powstał z połączenia dwóch słów: cudze i słowo dlatego mówimy w CUDZYSŁOWIE.

Cząstka -by pisana łącznie

Ostatnio było o tym, kiedy cząstkę -by piszemy oddzielnie.  Teraz kolej na zasady pisowni łącznej.

-BY piszemy ŁĄCZNIE:

1. Z osobowymi formami czasownika: zrobiłbyś, upiekłabym, posprzątalibyście. 

2. Z osobowymi formami czasowników użytymi w funkcji bezosobowej: wydawałoby się, malowałoby się, należałoby.

3. Z partykułami (np. aleby, chybaby, anibym, obyśmy itd.)

4. Ze spójnikami (dokładniej większością spójników, np. leczbym, tobyśmy, żebyś, więcbyście)

5. W wyrazach porównawczych: jakby, jakoby, niby.