Żali czy żalów?

www.wrzuta.pl

Jak brzmi dopełniacz rzeczownika żale? Oczywiście żalów! 

"Żal" to wyjątek od reguły, która mówi, że rzeczowniki zakończone na -l, przyjmują końcówkę -i - motyl-motyli, motocykl-motocykli, kąpiel-kąpieli, wafel-wafli. Zatem poprawnie powiemy wyłącznie "nie wylewaj żalów". 

Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w przypadku Gorzkich Żali (możemy także powiedzieć Gorzkich Żalów), gdyż związki frazeologiczne rządzą się swoimi prawami (np. poczciwy z kościami, zamiast kośćmi). 

Przypomniała mi się sytuacja, gdy kilka lat temu, mój młodszy brat znalazł mój indeks. Przeglądając rubryki, trafił na stronę z wykładami, przy których nie było oceny tylko tzw. zalka ("zal"). I nagle stwierdził, że wcale nie jestem taką mądra za jaką mnie uważał. Co więcej, doszedł do wniosku, że muszę być naprawdę bardzo głupia, skoro aż wykładowcy wpisują mi ŻAL w indeksie :D

Wziąć na tapet?

natemat.pl

Dlaczego zwrot "wziąć na tapetę" uważany  jest przez wielu naukowców za błąd?

Poprawnie brzmi "wziąć na tapet", ale niewielu jeszcze pamięta co to słowo oznacza.

TAPET to stół przykryty zielonym suknem, przy którym toczyły się obrady. 

Jak mówi profesor Bańko: "W wyniku tej pomyłki – w wydawnictwach normatywnych ocenianej jako błąd językowy – logiczny i dobrze umotywowany zwrot stał się strukturalnie nieprzejrzysty, a przy dosłownej interpretacji absurdalny. Można się długo zastanawiać, jaki związek ma jego faktyczna treść z papierem do oklejania ścian lub – by sięgnąć po nowsze znaczenie tapety – z grafiką umieszczaną na pulpicie komputera. Ludzie jednak starają się być racjonalni i dopatrują się sensu tam, gdzie go nie ma, a nowe znaczenie tapety stwarza szansę odnalezienia zagubionego sensu. Czy w pojęciu niektórych osób temat wzięty na tapetę to nie jest przypadkiem taki, który leży na pulpicie komputera w formie pliku gotowego do otwarcia?"

Domyślać czy domyślić?

www.naturalnyfacet.pl

Domyślać czy domyślić? Wiele osób pyta: skąd dylemat, przecież nie ma czasownika myślić (jakby był myślać :D) i stoi za wyłączną poprawnością domyślać. Nie ma, ale był! Do XVIII wieku w języku polskim mieliśmy czasownik myślić (stąd prawidłowa forma wymyślić), natomiast myśleć było formą gwarową, która na wzór czasownika widzieć przeniknęła do języka jako poprawna.

Z domyślać/domyślić sprawa wygląda nieco inaczej, gdyż są to dwa różne słowa!

Domyślać to czasownik niedokonany, czyli oznaczający czynność, która dopiero trwa i jeszcze się nie zakończyła.

- Jaś powoli zaczął domyślać się prawdy.

Domyślić jest czasownikiem dokonanym, czyli wyraża czynność, która już się dokonała.

- Jaś domyślił się wszystkiego/ Zdołał domyślić się prawdy.

Widzicie różnicę?

- Detektyw domyślił się, kto zamordował Pana X i zakończył śledztwo.

- Detektyw domyślał się, kto zamordował Pana X, ale nie był w 100% pewien i kontynuował śledztwo, aby zdobyć niepodważalne dowody.

Cieszymy się z czegoś, cieszymy się na coś

usmiech.hi4.pl 

Cieszymy się z czegoś, czy cieszymy się na coś?

Wyrażenie cieszyć się na coś wśród osób znających język niemiecki często uważane jest za błąd. Warto jednak wiedzieć, że ta kalka językowa została bardzo dobrze przyswojona przez naszą gramatykę. 

W języku polskim mamy bowiem dwa rozróżnienia. 

Cieszymy się z czegoś co dotyczy czasu teraźniejszego. 

Mówiąc Cieszę się z wakacji mam na myśli wakacje trwające w chwili mojego mówienia. 

Np. Cieszę się z prezentu (który przed chwilą dostałam).

Cieszę się z wycieczki (na której jestem). 

Cieszę się na coś, co dopiero będzie. 

Mówiąc Cieszę się na wakacje mam na myśli wakacje, które wkrótce się rozpoczną.

Np. Cieszę się na spotkanie (które odbędzie się w najbliższym czasie).

Cieszę się na wycieczkę (którą zaplanowałam na weekend). 

Przy pomocy czy za pomocą?

pramer.pl

Mówimy "przy pomocy" czy "za pomocą"?

Oba wyrażenia są poprawne, jednak ważny jest kontekst w jakim ich używamy.

PRZY POMOCY odnosi się do ludzi, "przy pomocy" kogoś: jakiejś osoby.

ZA POMOCĄ w odniesieniu do przedmiotu, "za pomocą" czegoś: pojęcia, zjawiska, przedmiotu, metody, jakiejś rzeczy.